Час кытш

Час кытшъяс (рочӧн часовой пояс) понятиелӧн эм кык медшӧр вежӧртас:

• Географическӧй час кытш — му веркӧс вылын стӧч 15° пасьта (шӧр меридиан серти ±7,5°) условнӧй полоса. Нуль час кытшлӧн шӧр меридианӧн лыддьыссьӧ Гринвич меридиан.

• Административнӧй час кытш — му веркӧслӧн юкӧн, кӧні кутшӧмкӧ оланпас серти урчитӧма официальнӧй кад. Россияын 2011-ӧд воын оланпастэчас серти пыртӧма час зоналысь ӧткодь понятие. Кыдзи векджык овлӧ, административнӧй час кытш понятиеӧ пырӧ нӧшта и кадпасъяслӧн ӧтлаасьӧм - та дырйи, шуам, UTC−10:00 да UTC+14:00 кытшъяс лыддьыссьӧны торъяӧн, кӧть эськӧ наын суткися кадыс ӧткодь. Час кытшъяс (час зонаяс - time zones) артмӧмыс йитчӧма зільӧмкӧд, ӧти-кӧ, босьтны тӧд вылӧ Мулысь аслас ось гӧгӧр бергалӧмсӧ, а мӧд-кӧ, индыны мутасъяс (час зонаяс) ылӧсас ӧткодь местнӧй шондіа кадӧн сідзи, медым на костын кад серти торъялӧмъясыс вӧліны ӧти часлы кратнӧйӧн. Вӧлі шуӧма, мый колӧ лоны 24 административнӧй час кытш да быдӧнлы колӧ ёнджыкасӧ лӧсявны географическӧй час кытшкӧд. Подув точкаӧн вӧлі примитӧма Гринвич меридиан - нуль меридиан.

Ӧні кытш кадсӧ урчитӧны ставмирса координируйтӧм кад (UTC) серти, мый пыртӧма Гринвичса кад (GMT) пыдди. UTC шкалаыс подулавсьӧ ӧткодь атомнӧй кад шкала (TAI) вылӧ да удобнӧйджык гражданскӧй вӧдитчӧм вылӧ. Час кытшъяс нуль меридиан серти петкӧдлӧны кыдзи UTC-сянь положительнӧй (асыввылӧ) да отрицательнӧй (рытыввылӧ) вешйӧм. Час зонаса мутасъяслы, кӧні вӧдитчӧны гожся кад вылӧ вуджӧдӧмӧн, гожся кад вылӧ UTC серти вешйӧмыс вежсьӧ.

Час кытшъяс разнӧй странаясын

Мирса ӧткымын канмуын вӧдитчӧны некымын час кытша кадӧн. Медуна час кытшӧн материкса юкӧнын вӧдитчӧ Россия (11). Ӧткымын канму куйлӧны уна час кытшын діяс да саридзсайса мутасъяс тшӧт весьтӧ, шуам:

• Великобритания саридзсайса мутасъясӧн - 8 час кытш.
• АӦШ дівывса территорияясӧн (Америкаса Самоа, Мидуэй, Вирджин діяс (АӦШ), Пуэрто-Рико да с.в. д.) - 11 час кытш.
• Франция саридзсайса департаментъясӧн да мукӧд мутасӧн (Сент-Пьер да Микелон, Мартиника, Гваделупа, Французскӧй Гвиана, Майотта, Реюньон, Лунвыв Антарктика мутасъяс, Выль Каледония, Валлис да Футуна, Французскӧй Полинезия, Клиппертон да ӧткымын мукӧд олан да овтӧм діяс) - 12 час кытш.
Унджык канмуыслӧн мутасыс (на лыдын Франция да Великобритания налӧн саридзсайса владениеястӧг да мутасъястӧг) куйлӧ ӧти час кытшын. Кутшӧмсюрӧ странаяс, кодъяслӧн кузьтаыс ёна нюжалӧма, сідзжӧ вӧдитчӧны ӧти час кытша кадӧ.н Сідз, Китайлӧн мутасыс куйлӧ вит географическӧй час кытшын, но уджалӧ ӧтувъя Китайса стандартнӧй кад.

Ӧткымын канмуын административно-территориальнӧй единицаяслӧн мутасын вӧдитчӧны кык либӧ унджык час кытша кадӧн. Сідз, куим час кытша кадӧн вӧдитчӧ Саха Республика (Якутия), коді лоӧ Россия Федерацияса субъектӧн, да Канадаса Нунавут мутас.

АӦШ-ын да Канадаын час кытшъяслӧн границаясыс тшӧкыда юклӧны штатсӧ, провинциясӧ либӧ мутассӧ, сы вӧсна мый сійӧ либӧ мӧд кытшын территориальнӧй принадлежносьтыс урчитӧма мӧд пӧрадока административно-территориальнӧй единицаяс (графство либӧ округ) тшупӧдын.

Кык либӧ унджык час кытша странаяс[вежны | Вежны кодировкаын]

Таблицаын петкӧдлӧма ӧткымын канмуяс, кӧні материкса либӧ медшӧр (шуам, Индонезия) юкӧнын вӧдитчӧны кык либӧ унджык час кытша кадӧн.

Страна	Часкытш лыд	Медся рытыввыв час кытш	Медся асыввыв час кытш	Гожся кад вылӧ вуджӧм
Австралия	3	UTC+8	UTC+10	эм, абу быдлаын
Бразилия	3	UTC−5	UTC−3	эм, абу быдлаын
Конго Демократическӧй Республика	2	UTC+1	UTC+2	абу
Индонезия	3	UTC+7	UTC+9	абу
Казахстан*	2	UTC+5	UTC+6	абу
Канада	6	UTC−8	UTC−3:30	эм, абу быдлаын
Мексика	[4	UTC−8	UTC−5	эм, абу быдлаын
Монголия	2	UTC+7	UTC+8	абу
Россия	11	UTC+2	UTC+12	абу
США	6	UTC−10	UTC−5	эм, абу быдлаын