Калевала лун
| Калевала лун | |
|---|---|
 | |
| Сикас | Суоми да карел культура лун |
| Вынсьӧдӧма | 1860 во |
| Пасйӧны | Финляндияын, Россия Федерацияын (Карелия) |
| Кадпас | урасьӧм тӧлысь 28-ӧд лун |
Калевала лун (рочӧн День «Ка́левалы», финн Kalevalan päivä, швед Kalevaladagen) — «Калевала» суоми да карел национальнӧй эпослы сиӧм гаж. Пасйӧны урасьӧм тӧлысь 28-ӧд лунӧ, тайӧ лунӧ официальнӧя лэптӧны национальнӧй дӧрапас.
«Калевала» — карел-суоми национальнӧй эпос, мирса нималана эпосъясысь ӧти, сійӧс вуджӧдӧма 60 сайӧ кыв вылӧ.
История
Калевала лун пасйӧны урасьӧм тӧлысь 28-ӧд лунӧ, сы вӧсна мый буретш тайӧ кадпассӧ Элиас Лённрот пуктіс «Калевалалӧн» медводдза эштӧдӧм рукопись водзкывйын аслас кырымпаскӧд орччӧн — сідз шусяна «важ Калевала» (финн Vanha Kalevala) 1835 воын. Калевала лунсӧ медводдзаысь официальнӧя пасйисны 1860 воын.
«Калевалалысь» тырвыйӧ текстсӧ йӧзӧдісны 1849 воын[1].
Финляндияын Калевала лунсӧ заводитісны пасйыны 1800-ӧд воясын. 1865 воын сійӧс нуӧдісны ӧнія Хельсинки университетлӧн Саво-карел отделениеса студентъяс[2]. 1885 воын суоми гижысьяслӧн котыр нуӧдіс эпослы 50 во тырӧмлы сиӧм медводдза ӧтувъя Калевала лун[3].
1920-ӧд воясӧ Калевала лун кутісны пасйыны суоми дӧрапас лунӧ, урасьӧм тӧлысь 28-ӧд лунӧ. 1978 вося урасьӧм тӧлысь 28-ӧд лунсянь Калевала лун — суоми да карел культуралӧн официал гаж[4].
Пасйӧм
Быд во Финляндияын да Карелияын[5] тайӧ лунӧ мунӧ «Калевала карнавал» уличвывса пасьтасьӧм шествие, а сідзжӧ эпос сюжета театрализованнӧй петкӧдчӧмъяс да шылад-сьылан марафон.
Карелияын Калевала лун пасйӧны уна культура да велӧдан учреждениеясын. Тайӧ лун кежлас вӧчӧны Калевала эпослы сиӧм лыддьысьӧмъяс, петкӧдчӧмъяс, экскурсияяс, концертъяс, мастер-классъяс, конкурсъяс[6][7].
Петроской канму университетысь филология институт уна во чӧж нуӧдіс «Лыддям Калевалалысь кывбуръяс» онлайн-конкурс. Конкурсын вӧлі кывъяс серти куим нимпас — Калевалалысь кывбуръяссӧ позис лыддьыны карел, вепс да суоми кывъяс вылын[8].
Быд во Карелияын нуӧдӧны сідзжӧ Калевала мозаика-фестиваль. Сійӧ заводитчӧ урасьӧм тӧлысь 28-ӧд лунӧ, Калевала лунӧ, да помасьӧ сора тӧлысь 9-ӧд лунӧ — Элиас Лённротлӧн чужан лунӧ. 2024 воын Калевалалы сиӧм мероприятиеяссӧ нуӧдісны и Москваын ВДНХ-лӧн «Россия» выставка дырйи[9].
Финляндияын Калевала лунӧ нуӧдӧны уна сикас культурнӧй мероприятие: семинаръяс, литература рытпукъяс, петкӧдчӧмъяс да концертъяс. Найӧс нуӧдӧны школаясын, библиотекаясын, музейясын да культура шӧринъясын. Калевала лун — Финляндияын тӧдчана гаж, сійӧ петкӧдлӧ суоми культуралысь да национальнӧй идентичносьтлысь тӧдчанлунсӧ[3].
Пасйӧдъяс
- ↑ Kalevalan päivä
- ↑ Karjalan TV. Kalevalan päivy. Stuudies Ilja Solomešč da Valentina Mironova
- ↑ 1 2 Kalevalan päivä — suomalaisen kulttuurin päivä
- ↑ 28.2. Kalevalan päivä
- ↑ Карелия отметит Дни «Калевалы»—2013. Шыӧдчан кадпас: 31 сора тӧлысь 2013. Архивируйтӧма оригинала 2 рака тӧлысь 2019 года.
- ↑ 28 февраля — День «Калевалы»
- ↑ Карелия отмечает День «Калевалы»
- ↑ День «Калевалы»
- ↑ Калевальская мозаика