Важкуръя (Кӧрткерӧс район)

Важкуа
	Важкуа ; Важкуръя
Му:	Рочму
Статус:	грезд
республика:	Коми республика
район:	Кӧрткерӧс район
Инлыдпасъяс:	Координаты: пропущена долгота; Координаты: пропущена широта;
Официал кыв	коми, роч
Олысьяс	256 морт (2007)
Час кытш:	UTC+3
Телефон код:	+7 8 2136
Пошта индӧс:	168043
Автомобиль код:	11, 111

Важкуа (рочӧн Важкуръя) – Коми Республикаса Кӧрткерӧс районысь Каляты сикт овмӧдчӧмин улӧ пырысь грезд.

Ним артмӧм

1646 вося перепись дырйи пасйӧма: "Да бара жӧ Наволок грезд важ Эжва ю вылын", 1720 воын Вакужъя грезд, 1846 вося карта вылын - Вашкуа, 1859 воын Важкурскӧй (Важкурья). Важкуръя нимыс артмӧма куа важмӧм коми кывйысь "бухта, куръя" вежӧртасӧн. Бӧрыннас тайӧ кывсӧ вӧлі вежӧма курьяӧн. Татшӧм ногӧн, Важкуръя и Важкуа лоӧ "важ куръя, важ куръя" (коми важ "важ"). Важджыкӧн колӧ лыддьыны Важкуа формасӧ^[1].

География

Важкуръя (Важкуа) грезд сулалӧ Эжва юлӧн веськыд берегын. Сиктлы паныд, Эжва шуйгаладорын эм Важкуа ты кодь куръя, кысянь заводитчӧ Важкуа ю да усьӧ Важ Эжва вискӧ, коді лоӧ Эжвалӧн важ визьӧн^[2].

История

1720 вося переписьын, кодӧс вӧлі нуӧдӧма Пётр I-лӧн индӧд серти, гижӧма Локчим вылын выль сиктъяс: Мордін, Позтыкерӧс, Бояркерӧс; Висер вылын: Ивановскӧй починок да Нившера грезд; дзик Эжва йылын: Пӧддельнӧй погост, Доджскӧй, Важкурскӧй, Макар-Керӧс грездъяс, Новик починок.

Олысьяс

1710 воын вӧлӧма нин 7 овмӧс, 1859 воын (Важкуръя сикт нин) 107 овмӧс да 763 олысь, 1916 воын - 261 да 1264, 1926 воын - 311 да 1190, 1939-1564 воын - 430, 1970 воын - 469 олысь.^[3]

Инфраструктура

Важкуръя сиктса школа-сад;
Кык магазин;
Важкуръя гр. ФАП;
Важкуръя сиктса клуб;
Библиотека.^[4].

Культура

М. Н. Лебедев нима Кӧрткерӧсса шӧр библиотека нуӧдӧ "Кӧрт Айка муӧд" Льӧмъю - Нёбдін автобусӧн экскурсия.

Маршрут: Визябӧж посёлок - Додз сикт - Додз ты - Кӧрткерӧс сикт - Маджа сикт - Адзорӧм посёлок - Важкуръя сикт - Нёбдін сикт. Кузьтаыс - 70 минут. Маршрутыс - 58 км кузьта.^[5].

Нималана йӧз

Панюков Анатолий Васильевич - Коми наука шӧринын фольклор юкӧнса ведущӧй научнӧй сотрудник, филология наукаяс кандидат, доцент^[6].

Тӧдчана эмторъяс

Пресвятӧй Богородича Соборлӧн Важкуръяса вичко (1848-1938) - каменнӧй, кӧлӧкӧльняыс ӧти йитӧдын, куим юкӧна, вит юра вичко.

Стрӧитӧма 1907-1914 воясӧ земскӧй техник И. Я. Першинӧн лӧсьӧдӧм да губернскӧй инженер В. Альбертиӧн вынсьӧдӧм план да смета серти. Стрӧитны отсалісны Выльгортса мастеръяс Жижев да Кузиванов, Великӧй Устюгысь мещанин Ф. Волынцев, Улысгортысь крестьянин Н. Чебоксаров.

Коми ОИК-лӧн 1938 вося сора тӧлысь 17-ӧд лунся решение серти вичкосӧ сетӧма культура учреждение улӧ.
1989 восянь вичкоын заводитчисны дзоньтасян уджъяс.
1995 воын вичкосӧ сетісны енлы эскысьяслӧн котырлы, 1996 воын сійӧс вежӧдіс Сыктывкарса да Вӧркутаса епископ Питирим^[7].

Пресвятӧй Богородицалӧн Рӧштвоса мужскӧй манастыр.

Манастырлӧн историяыс заводитчис ХХ нэм помын. Подув пуктысьнас лыддьыссьӧ иеромонах Михаил (Ветошкин), кодӧс татчӧ владыка вуджӧдіс Троице-Стефано-Ульяновскӧй манастырысь эконом чинсянь. Важкурса приход подув вылын и вӧлі лӧсьӧдӧма Пресвятая Богородица Рождество скит-приход, кысянь и заводитчис манастырыс.

Сӧмын ӧти тӧлысьӧн паломникъяс, инокъяс да уджалысьясь дасьтісны храмсӧ. А 1996 вося ода-кора 15 лунӧ Преосвященнӧй епископ Питирим 60 во чӧжӧн медводдзаысь тайӧ крамас нуӧдіс Енлы сиӧм литургия. Тані примитӧма манакъяслӧн олӧм серти медся стрӧг устав Василий Великийлӧн да Нил Сорскийлӧн скитскӧй уставъяс подув вылын. Чӧв олӧм да кевмысьӧм - тайӧ Важкуръяса манастыр братстволӧн кык медшӧрторыс.

1996 вося öшым 31 лунӧ великомученик да бурдӧдысь Пантелеимонлӧн ӧбраз бура лӧньӧдіс афонскӧй письмӧ, кодӧс водзджык вичкоӧ сетісны татчӧс олысьяс. Кыдзи висьталӧны манакъяс, таын найӧ аддзӧмаӧсь Енлысь бурсиӧмсӧ вежа великомученик Пантелеимонлы сиӧм выль храм стрӧитӧм вылӧ. 1997 вося ӧти гожӧмӧн вӧлі кыпӧдӧма тайӧ храмсӧ, а сідзжӧ великомученик Пантелеимонлы сиӧм часовня-источник.

А мӧд вонас нин вӧлі помалӧма Пресвятая Богородицалӧн Рӧштволы сиӧм вичко дзоньталӧмсӧ. Гижӧма нёль судта иконостас, дзоньталӧма пытшкӧссӧ, выльмӧдӧма вичко кӧлуй, ньӧбӧма да сувтӧдӧма 7 кӧлӧкӧльничаысь звӧннича. Манастыр пытшкас стрӧитӧма великомученица Варваралы сиӧм часовня-придел.

ХХ нэм помын Кӧрткерӧс район кытш весьтын кутісны дзирдавны выль манастырлӧн дзоньталӧм куполъясыс. 1999 вося кöч 21 лунӧ Ен Литургия бӧрын выль манастырса настоятель иеромонах Михаилӧс вӧлі кыпӧдӧма игуменӧн мичмӧдӧм крест пуктӧмӧн^[8].

Литература

Атлас Республики Коми. — Москва, 2000.
Жеребцов И.Л. Где ты живешь: Населенные пункты Республики Коми. Историко-демографический справочник. — Сыктывкар, 2000.
История Коми с древнейших времен до конца XX века: В 2-х т. / Под общей редакцией А.Ф. Сметанина. — Сыктывкар, 2004.
Республика Коми: Энциклопедия. — Сыктывкар, 1997—2000. — Т. 1—3.

Ыстӧдъяс

Каляты сиктувса оланінъяс

Ӧнія оланінъяс:

Важкуръя • Каляты •

[1] А. И. Туркин. Топонимический словарь Коми АССР. Сыктывкар: Коми книжное издательство, 1986.

[2] Туркин, А. И. Топонимический словарь Коми АССР / А. И. Туркин. – Сыктывкар : Коми книжное издательство, 1986. – С. 13.

[3] Администрация Корткеросского района

[4] Администрация Корткеросского района

[5] Кӧрт-Айка

[6] Панюков Анатолий Васильевич

[7] Важкурская церковь Собора Пресвятой Богородицы

[8] Мужской монастырь Рождества Пресвятой богородицы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]