Гозъялы да муслунлы сиӧм лун

Босьтӧма Рувикиысь
Тайӧ терминыслӧн эмӧсь мӧд вежӧртасъяс, видзӧд Радейтчӧм лун.
Гозъялы да муслунлы сиӧм лун
Катшасин — гажлӧн символ
Сикас Светскӧй
Официальнӧя лӧддза-номъя тӧлысь 28-ӧд лун
Вынсьӧдӧма 2008
Пасйӧны Рочмуын
Кадпас 2022 вося сора тӧлысь 8-ӧд лун
Празднуйтӧм нуӧдӧны кӧлысьяс, фестивальяс, концертъяс
Йитчӧма Петыр да Феврония лун
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Гозъялы да муслунлы сиӧм лун — вежа князь Петырӧс да сылысь Феврония гӧтырсӧ казьтылан православнӧй лунлы сиӧм Рочмуын гаж, мый пасйӧны сора тӧлысь 8-ӧд лунӧ. Гажыс вынсьӧдӧма 2022 во лӧддза-номъя тӧлысь 28-ӧд лунся Президентлӧн индӧдӧн [1].

История

Петырӧс да Февронияӧс серпасалана вевтьӧд - Федӧр сарлӧн да Ирина саревналӧн Богородица-Рождественскӧй соборӧ пуктӧмтор. Вӧчӧма царица мастерскӧйын 1593 воын

1990-ӧд воясӧ Муромын (Владимир обласьт), сӧветскӧй секуляризация помасьӧм бӧрын, ловзьӧдісны 1228 вося сора тӧлысь 8-ӧд лунӧ кувсьӧм православнӧй вежаясӧс - Петырӧс да Февронияӧс пӧчитайтӧм. 2000-ӧд вояс заводитчигӧн Муромса мэр Валентин Качеванлӧн шуӧм серти Петыр да Феврония лун дырйи медводдзаысь вӧлі индӧма пасйыны карлысь лунсӧ. Светскӧй праздник вуджӧдӧмсӧ карса юралысь подулаліс карлысь историческӧй ӧбликсӧ видзӧмӧн: кыпыд мероприятиеяслӧн кадпас дорӧ вӧлі йитӧма Муромса вичкояс дзоньталӧм кузя уджъяс помалӧм. Бӧръя воясӧ меставывса администрация зілис паськӧдны Петыр да Феврония лун, кыдзи Вежа Валентин лунлы альтернатива, но сылӧн эз артмы вӧчны тайӧс асшӧра [2][3].

2006 воын карса власьтъяслӧн водзмӧстчӧмӧн Муромса олысьяс чукӧртісны 15-20 сюрс кырымпас «Гозъякостса муслунлы да семьяын шудлы сиӧм ставрочмувывса лун (благовернӧй князьяс Пётр да Феврония Муромскӧйясӧс казьтылӧм могысь)» шыӧдчӧм улӧ, кӧні корисны вынсьӧдны сора тӧлысь 8-ӧд лунсӧ став Россияса гажӧн, кодӧс сиӧма семьялӧн нравственнӧй да духовнӧй донаторъяслы. 2008 вося тӧвшӧр тӧлысь 18-ӧд лунӧ Крещенньӧ водзвылын Счётнӧй палатаӧн веськӧдлысь, Муромса почёта гражданин да Спасо-Преображенскӧй манастырлӧн попечительскӧй сӧветса юралысь Сергей Степашин, манастырса настоятель игумен Кирилл (Епифанов) да мукӧд канморт да общественнӧй удж вӧчысь кырымалісны праздник лӧсьӧдӧм йылысь коммюнике. Водзмӧстчӧмсӧ ошкисны регионъясса веськӧдлысьяс да общественникъяс, Госдума, Федерацияса Сӧвет да Роч православнӧй вичко[4][5][6].

Ставроссияса гажыс, кодӧс нимтісны «Гозъялы да муслунлы сиӧм лун», медводдзаысь муніс 2008 вося сора тӧлысь 8-ӧд лунӧ. Сійӧс котыртіс Социально-культурнӧй водзмӧстчӧмъяслӧн фонд, мыйӧн юрнуӧдӧ Светлана Медведева, Россияса коймӧд президент Дмитрия Медведевлӧн гӧтырыс [6]. Водзӧ праздниксӧ кутісны пасйыны быд во. Гажсӧ снимайтӧ «Гӧрд квадрат» компания, телевещание нуӧдӧ «Медводдза канал» [7].

2024 вося сора тӧлысьын Госдумаысь семья дорйӧм кузя комитетӧн веськӧдлысь Нина Останина шыӧдчис РФ-са удж министерствоӧ да вӧзйис вӧчны Гозъялы да муслунлы сиӧм лунсӧ уна челядя бать-мамлы шойччан лунӧн. Сылӧн кывъяс серти, татшӧм воськолыс петкӧдлас, мый семьялы сиӧм воӧ государство тӧждысьӧ уна челядя семьяяс вӧсна[8].

Гажӧдчӧм

Гозъялы да муслунлы сиӧм лун пасйӧны Великобританияын, Францияын[9]. Медшӧр гажсӧ Муромын традиция серти нуӧдӧны сора тӧлысь 8-ӧд лунӧ либӧ праздник водзвывса шойччан лунӧ, луныс кӧ веськалӧ шойччан лунӧ. Карын мунӧны концертъяс, нуӧдӧны вузасян да ремесленнӧй ярмангаяс, воссьӧны челядьлы анимационнӧй площадкаяс, а праздничнӧй рытӧ нуӧдӧны гала-концерт да праздничнӧй фейерверк[6]. Светлана Медведева пӧшти быд во волывлӧ праздник вылӧ Муромӧ, мукӧддырйиыс сійӧс колльӧдӧ верӧсыс[10].

2016 воын гаж водзвылын ЛДПР ютырсянь Госдумаса депутатъяс Ярослав Нилов да Алексей Диденко пыртӧмаӧсь парламентӧ сора тӧлысь 8-ӧд лунсӧ шойччан лунӧн шуӧм йылысь оланпас бала. Думаса профильнӧй комитет шуис, мый шойччан лун пыртӧмыс чинтас уджалан кадлысь фондсӧ да омӧля тӧдчас бюджетлӧн производство да рӧскод вылӧ, во мысти оланпас баласӧ вӧлі ӧтдортӧма медводдза лыддьӧм дырйи[11][12].

Традицияяс

Гозъялы да муслунлы сиӧм лунлӧн символоӧн лоис катшасин. Гаж дырйи катшасинъясысь кыӧны юркытшъяс, козьналӧны катшасин букетъяс да "февроникъяс" - открыткаяс, кытчӧ серпасалӧма катшасинъясӧс либӧ семьялысь мукӧд символ. Йӧзкостса традицияӧн лоис сора тӧлысь 8-ӧд лунӧ гӧтрасьӧм: та понда уна ЗАГС нюжӧдӧны уджалан кадсӧ да ӧткажитчӧны регистрируйтны торйӧдчӧмъяссӧ. Медся уна кӧлысь нуӧдӧны Муромса ЗАГСъясын, кӧні зільӧны регистрируйтны гӧртасьӧмсӧ мукӧд карса да странаса олысьяс[13]. Сэк жӧ Роч православнӧй вичко ёна оз ошкы тайӧ традициясӧ, сы вӧсна мый вичко календарын тайӧ луныс усьӧ Гожся видз кадӧ, кор оз позь гӧтрӧдны. Альтернатива пыдди вичко вӧзйӧ Петыр да Феврония мощиясӧс вайӧдан лунӧ - кӧч тӧлысь 13-ӧд лунӧ.

Гозъялы да муслунлы сиӧм лункӧд йитӧдын быд во нуӧдӧны «Козьнав меным олӧм» акция, сійӧс веськӧдӧма семьялысь донаторъяс да традицияяс видзӧм вылӧ. Акция серти нуӧдӧны конкурсъяс, фотовыставкаяс, паськӧдӧны юӧртан материалъяс да нуӧдӧны гӧгрӧс пызанъяс, кӧні участвуйтӧны уна сикас юкӧнса специалист: медикъяс, юристъяс, психологъяс, журналистъяс, религиознӧй да общественнӧй организацияясӧс петкӧдлысьяс [14].

2005 восянь Рочмуын Гозъялы да муслунлы сиӧм лунӧ мунӧ «Став семьяӧн ӧттшӧтш» семьялы да челядьлы войтыркостса кинофестиваль.

Награда

Сора тӧлысь 8-ӧд лунӧ мероприятиеяслӧн тӧдчана юкӧнӧн лоӧ «Радейтӧмысь да эскӧмысь» медаль сетӧм, сійӧс лӧсьӧдіс Рочму Федерацияын Гозъялы да муслунлы сиӧм лун нуӧдӧм кузя котыртан комитет. Награда реверс вылын серпасалӧма катшасин, аверсссӧ мичмӧдӧма Петырлӧн да Феврониялӧн чужӧмъясӧн да «Семья радейтӧмысь да сылы эскӧмысь» девизӧн. Наградасӧ сетӧны 25 воысь дырджык гӧтрасьӧмӧн олысь гозъялы, «кодъяс тӧдсаӧсь ас войтыр пӧвстын семьялысь зумыд подувсӧ кутӧмӧн» да «кодъяс быдтӧмаӧсь челядьсӧ обществоын пыдди пуктана членъясӧн». Премия вылӧ кандидатъясӧс вӧзйӧны муниципальнӧй власьтъяс, а наградитӧны регион да федеральнӧй тшупӧдъясын. Медальяс кындзи лауреатъяслы меставывса власьтъяс сетӧны дона козинъяс[6][4][9][15][16].

Рочмуса ӧткымын регионын 50 воысь дырджык ӧтлаын олысь гозъя вермасны сетны сьӧм. Та могысь гозъялы колӧ лоны Рочму Федерацияса гражданаӧн, а налысь гӧтрасьӧмсӧ колӧ официальнӧя пасйыны[14][17].

Критика

Унаысь пасйылісны, мый Гозъялы да муслунлы сиӧм лунсӧ вӧлі пыртӧма, медым символическӧя вежны мирса, но сідзжӧ религиознӧй подула, гаж - Вежа Валентинлысь лун[18][19]. Вежа Петырлысь да Феврониялысь историясӧ актуализируйтӧмсӧ критикуйтлісны кыдзи клерикальнӧй общественносьтсянь, сідзи и светскӧйсянь: вежаяслӧн олӧм йылысь преданиелӧн абу каноническӧйлун вӧсна, сідзи и легендаын гижӧм ситуациялӧн морально-этическӧй аслыспӧлӧслун вӧсна (мырдӧн гӧтрасьӧм, челядьтӧмлун да с.в.)[20][19][21]. Туялысьяс пасйисны гажсӧ кыдзи «искусственнӧя артмӧдӧм традиция» [22]. Паськыд официальнӧй отсӧг вылӧ видзӧдтӧг, оз позь тырвыйӧ шуны, мый праздникыс лои Рочмуын радейтанаӧн да йӧзкостсаӧн[23][24].

Православнӧй йӧз пӧвстын сідзжӧ эмӧсь праздниклы паныд мунысьяс. Филолог А. А. Данилова тадзи гижліс налысь логикасӧ: «Ӧти-кӧ, <…> Феврония пӧ гӧтраліс Петырӧс пӧшти мырдӧн, да нӧшта и ачыс первой верӧс сайӧ корис, тайӧс эз бать-мамыд вежавидзӧмӧн коравны, эз вичкоын кыдзи ӧта-мӧдсӧ казявны, сідзи и венеч улӧ. Мӧд-кӧ, быттьӧкӧ, челядь налӧн эз вӧв: но кутшӧм православнӧй семья челядьтӧм? Но, и сідз, налысь паметьсӧ празднуйтӧны видз дырий, а венчайтны видз дырйи оз позь, кутшӧм сэні семейнӧй праздник? Вот эськӧ босьтісны Кирилл да Мария Радонежскийясӧс - налӧн ставыс зэв бур - уна челядя, паметьыс оз кус, и олісны ӧтсӧгласӧн»[20].

Гажкӧд йитчӧм паметникъяс

Гозъялы да муслунлы сиӧм лун лӧсьӧдӧм бӧрын Рочмуса уна карын сувтӧдісны Петырлы да Феврониялы паметникъяс. 2016 во кежлӧ вӧлі сувтӧдӧма 60 гӧгӧр паметник, та вӧсна вежаяс лоисны ХХІ нэмся Рочмуын медся тӧдчана герой паметникъясӧн да странаын медся "тиражируйтана" православнӧй вежаясӧн. Лыд джынсӧ вӧлі вӧчӧма «Став семья кытшын» ставроссияса уджтас серти, джынсӧ - меставывса власьтъяслӧн водзмӧстчӧмӧн. Уджтас серти унджык паметниксӧ вӧлі вӧчӧма Суриковскӧй институт помалысь скульптор Константин Чернявскийлӧн вит композиция серти. Чернявскийлӧн кывъяс серти, медводдза паметникъяс вӧчны водзмӧстчис уджтасӧн ӧтув веськӧдлысь да "Ростехлӧн" генеральнӧй директор Сергей Чемезов. Паметникъяс сувтӧдӧмын спонсоръясӧн пырджык лоӧны регионъясын уджалысь гырысь компанияяс ("Лукойл", Смоленск АЭС, Курск АЭС, Ростов АЭС да мукӧд) либӧ татчӧс ас вылӧ уджалысьяс. Уджтасӧ пырӧдчысьяс эскӧдӧны, мый памятникъяс вайӧны збыль пӧльза. Шуам, проектӧн веськӧдлысь Виталий Брутманлӧн висьталӧм серти, Сочиын памятник лоӧм бӧрын карын тӧдчымӧн чиніс абортъяслӧн лыдыс[10].

Пасйӧдъяс

  1. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 28.06.2022 № 411 «О Дне семьи, любви и верности»
  2. ↑ 2001 г.: День города Муром будет отмечать 8 июля. Муромский информационно-познавательный портал (25 ода-кора тӧлысь 2001). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 8 сора тӧлысь 2018 года.
  3. ↑ Cъезд древнейших городов России "отменил" день Св. Валентина. Ural.ru (5 моз тӧлысь 2002). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 9 сора тӧлысь 2021 года.К:Рувики:Cite web (не указан язык)
  4. ↑ АСТ, 2011. — 192 с. — (Святые вам помогут). — ISBN 978-5-17-074464-0.
  5. РБК (21 тӧвшӧр тӧлысь 2008). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 8 сора тӧлысь 2018 года.
  6. ↑ ТАСС (7 сора тӧлысь 2015). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 12 косму тӧлысь 2021 года.
  7. ↑ День семьи, любви и верности (2008-2017). Красный квадрат. Дата обращения: 9 косму тӧлысь 2019. Архивировано 9 сора тӧлысь 2021 года.
  8. ↑ В Госдуме предложили сделать День семьи выходным для многодетных, РБК (3 сора тӧлысь 2024). Дата обращения: 3 сора тӧлысь 2024.
  9. ↑ ТАСС (6 сора тӧлысь 2012). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 22 кӧч тӧлысь 2020 года.
  10. ↑ Republic (4 вӧльгым тӧлысь 2016). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 11 вӧльгым тӧлысь 2016 года.
  11. Lenta.ru (8 сора тӧлысь 2016). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 5 тӧвшӧр тӧлысь 2021 года.
  12. m24.ru (16 лӧддза-номъя тӧлысь 2017). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017.
  13. ТАСС (8 сора тӧлысь 2016). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 24 лӧддза-номъя тӧлысь 2017 года.
  14. ↑ РИА Новости (6 лӧддза-номъя тӧлысь 2024). Дата обращения: 2 сора тӧлысь 2024.
  15. РИА Новости (8 сора тӧлысь 2013). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 8 сора тӧлысь 2018 года.
  16. РИА Новости (8 сора тӧлысь 2015). Дата обращения: 5 сора тӧлысь 2017. Архивировано 8 сора тӧлысь 2018 года.
  17. ↑ В России проходит акция «Подари мне жизнь!» Фонд социально-культурных инициатив.
  18. ↑ Петр и Феврония заменят Святого Валентина (27 рака тӧлысь 2008). Дата обращения: 11 сора тӧлысь 2022.
  19. ↑ 19,0 19,1 Валентин vs Петр и Феврония: какой праздник появился раньше и надо ли их вообще отмечать. Мел. Дата обращения: 11 сора тӧлысь 2022.
  20. ↑ Православие и мир. Дата обращения: 4 ӧшым тӧлысь 2017. Архивировано 5 ӧшым тӧлысь 2017 года.
  21. ↑ Петр и Феврония и День семьи, любви и верности: пронатализм и нестабильный гендерный порядок в современной России. cyberleninka.ru. Дата обращения: 11 сора тӧлысь 2022.
  22. ISSN 1813-145X.
  23. ↑ Нелюбовь: почему мы не празднуем День семьи, любви и верности. Газета.Ru. Дата обращения: 11 сора тӧлысь 2022.
  24. ISSN 5836-4978.

Ыстӧгъяс

Босьтӧма "https://kv.ruwiki.ru/w/index.php?title=Гозъялы_да_муслунлы_сиӧм_лун&oldid=193724"-ысь