Чужан кывлӧн войтыркостса лун
| Чужан кывлӧн войтыркостса лун | |
|---|---|
 | |
| Сикас | Войтыркостса лун |
| Вынсьӧдӧма | 2000 во |
| Кадпас | урасьӧм тӧлысь 21-ӧд лун |
| Празднуйтӧм | сиӧма чужан кывлы |
| Йитчӧма | 1952 воын бенгал кыв дорйӧмкӧд |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Чужан кывлӧн войтыркостса лун ( ООН-лӧн официал кывъяс вылын: англичан International Mother Language Day, араб اليوم العالمي للغة الأم, испан Día Internacional de la Lengua Materna, китай 國際母語日, рочӧн Международный день родного языка, француз la Journée internationale de la langue maternelle ) — лӧсьӧдӧма ЮНЕСКО-лӧн Генеральнӧй конференция вылын 30-ӧд сессияса шуӧмӧн 1999 вося вӧльгым тӧлысьын да пасйӧны 2000 восянь быд во урасьӧм тӧлысь 21-ӧд лунӧ кывъяслысь да культураяслысь унапӧлӧслунсӧ видзӧм могысь.
История
Тайӧ лунсӧ вӧлі бӧрйӧма Бангладешын 1952 вося урасьӧм тӧлысь 21-ӧд лунӧ лоӧмтор вӧсна. Студентъяс петӧмаӧсь демонстрация вылӧ Даккаын, кӧні корӧмаӧсь шуны бенгал кыв странаса канму кывйӧн. Демонстрация дырйи некымын морт пӧгибнитісны полицейскӧйяслӧн пуляясысь[1].
ХХІ нэм заводитчигкежлӧ мирын вӧлі 7 сюрс гӧгӧр кыв. На пиысь 80%-ысь унджыкыс быран выйынӧсь: тайӧ кывъяс вылас сёрнитӧны сӧмын планетавывса 4% олысь. Специалистъяслӧн видзӧдлас серти, ӧнія джын кывйыс вермас бырны некымын кӧлена мысти[2].
ООН-лӧн Генеральнӧй Ассамблея ошкис чужан кывлысь войтыркостса лун йӧзӧдӧм йылысь решение (А/RES/56/262 №-а Резолюция [3]) да корис ООН-ӧ пырысь канмуяссӧ да ООН-са Секретариатӧс отсавны дорйыны да видзны мирса став войтырлысь кывъяссӧ.
ООН-лӧн кывъяслы сиӧм лунъяс
Чужан кывлӧн войтыркостса лункӧд тшӧтш ООН-ын пасйӧны организациялӧн официальнӧй кывъяслысь лунъяс. Найӧс вӧлі лӧсьӧдӧма 2010 воын Ӧтувтчӧм Войтыръяслӧн Котырлӧн йӧзӧс юӧртан департаментӧн уна кывйӧн сёрнитӧм да культураын унапӧлӧслун сӧвмӧдӧм могысь[4]. Тайӧ ООН-ын англичан кыв лун, ООН-ын араб кыв лун, ООН-ын испан кыв лун, ООН-ын роч кыв лун, ООН-ын китай кыв лун, ООН-ын француз кыв лун.
Тайӧ лунъясӧ нуӧдӧм мероприятиеяссӧ веськӧдӧма официальнӧй кывъяслысь ӧткодьлунсӧ могмӧдӧм вылӧ, кывъяслӧн история да найӧс сӧвмӧдӧм йылысь ООН-са уджалысьяслысь тӧдӧмлунсӧ кыпӧдӧм вылӧ.
Кыв лунъяс пасйӧны ООН-лӧн мукӧд лунъяскӧд тшӧтш[5]. Быд тайӧ лунлы сиӧма ООН-лӧн системаын торъя сайт.
Россияын чужан кывлы сиӧм войтыркостса лун
2018 вося йирым тӧлысьын Россия Федерацияса президент Владимир Путин кырымаліс Россия Федерацияса войтырлысь чужан кыв видзан да туялан фонд лӧсьӧдӧм йылысь Индӧд. 2019 вося урасьӧм тӧлысь 21-ӧд лунӧ, вужвойтыр кывъяслӧн войтыркостса воӧ, фондсӧ вӧлі пасйӧма официальнӧя. Фондлӧн медводдза чукӧртчылӧм дырйи йӧзӧс велӧдан министр О. Васильева юӧртіс, мый эм корӧм велӧдны челядьӧс школаын россияса 81 кыв вылын. Фондлӧн могъяс — отсавны велӧдны чужан кывъяссӧ странаса быд регионын, дасьтыны велӧдысьясӧс, лэдзны велӧдчан небӧгъяс да кывкудъяс[6].
Россияын эм 150 гӧгӧр кыв, на пиысь 37-ыслӧн эм канму кыв статус[7].
Комиын чужан кывлы сиӧм войтыркостса лун
Коми Республикаын нуӧдӧны уна сикас акция коми кыв нимӧдӧм могысь. Сідз, 2015 восянь быд во нуӧдӧны Ӧтувъя коми диктант[8][9].
Небӧгаинъясын, челядь садъясын да школаясын нуӧдӧны выставкаяс, конкурсъяс, лыддьысьӧмъяс, гажъяс [10][11].
Пасйӧдъяс
- ↑ Международный день родного языка, РИА Новости (21 урасьӧм тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 24 тӧвшӧр тӧлысь 2025.
- ↑ День 21 февраля в истории, Парламентская газета (21 февраля 2019). Шыӧдчан кадпас: 24 тӧвшӧр тӧлысь 2025.
- ↑ A/RES/56/262 — R — A/RES/56/262. Шыӧдчан кадпас: 21 урасьӧм тӧлысь 2019. Архивируйтӧма 21 урасьӧм тӧлысь 2019.
- ↑ Department of Public Information to Launch ‘Language Days at the United Nations’ Архивса копия 2 тӧвшӧр тӧлысь 2018 Wayback Machine ресурсын (англ.)
- ↑ Список международных дней на сайте ООН. Шыӧдчан кадпас: 25 косму тӧлысь 2017. Архивируйтӧма 27 ода-кора тӧлысь 2016.
- ↑ Создан Фонд сохранения и изучения родных языков народов Российской Федерации. Минпросвещения России (21 урасьӧм тӧлысь 2019). Шыӧдчан кадпас: 24 тӧвшӧр тӧлысь 2025.
- ↑ 21 февраля отмечается провозглашенный ЮНЕСКО Международный день родного языка. Российское историческое общество (21 урасьӧм тӧлысь 2024). Шыӧдчан кадпас: 24 тӧвшӧр тӧлысь 2025.
- ↑ «Семейный, лёгкий, тёплый»: диктант на коми написали сыктывкарцы в День родного языка, KOMI.KP. Шыӧдчан кадпас: 20 урасьӧм тӧлысь 2025.
- ↑ В республике состоится всеобщий диктант на коми языке, Komiinform. Шыӧдчан кадпас: 20 урасьӧм тӧлысь 2025.
- ↑ Дни родного языка, НБРК. Шыӧдчан кадпас: 20 урасьӧм тӧлысь 2025.
- ↑ Международный день родного языка, Сыктывдинская централизованная библиотечная система. Шыӧдчан кадпас: 20 урасьӧм тӧлысь 2025.