Эсперанто (Esperanto) — мирын медся паськалӧм искусственнӧй войтыркостса кыв, лӧсьӧдысь — Польшаса бурдӧдысь Лазарь (Людвиг) Маркович Заменгоф (идиш לײזער זאַמענהאָף — Лейзер Лейви Заменгоф, поль. Ludwik Lejzer Zamenhof, эспер. Ludoviko Lazaro Zamenhof, гусяним — Доктор Эсперанто, «эскысь, лача кутысь») (1887 во).
Эсперанто кыв кузя медводдза йӧзӧдӧм небӧгыс шусис «Lingvo internacia. Antaŭparolo kaj plena lernolibro» (Войтыркостса кыв. Водзкыв да тыр учебник). Заменгофлӧн гусянимыс - Эсперанто (Esperanto, «эскысь, лача кутысь») - зэв регыд лои коми кывлӧн нимнас.
Эсперанто кывлӧн, кыдзи и мукӧд планӧвӧй кывъяслӧн, медтӧдчана торъяланторъясӧн лоӧны:
• кокни велӧдыны, торйӧн нин подув тшупӧдын, прӧстӧй грамматика да исключениеяс абутӧм вӧсна;
• нейтральность (внеэтничность), мӧд ногӧн кӧ, эсперанто оз йитчы некутшӧм канмукӧд либӧ нациякӧд.
Эсперантия («Эсперанто страна», мирса 120 канму[6]) - термин, мыйӧн эсперанто кывйӧн сёрнитысьяс шуӧны эсперантистъяслысь котырсӧ да налысь культурасӧ, сійӧ местаяссӧ да учреждениеяссӧ, кӧні вӧдитчӧны кывнас, быттьӧкӧ тайӧ ӧти канму. Эсперантоӧн вӧдитчысь йӧзӧс шуӧны эсперантистъясӧн либӧ эсперанто сёрнитысьясӧн (гежӧдджыка - эсперантофонъясӧн). Ӧні мирын эсперанто вылын сёрнитӧны, разнӧй лыдпасъяс серти, сё сюрссянь кык миллионӧдз морт, на пиысь кык сюрс гӧгӧр мортлы эсперантоыс лоӧ чужан кывйӧн.
| Шыпас
|
Ним
|
Шуанног
|
Кирилл транслитерация
|
| A a |
a |
a |
а
|
| B b |
bo |
b |
б
|
| C c |
co |
t͡s |
ц
|
| Ĉ ĉ |
ĉo |
t͡ʃ |
ч
|
| D d |
do |
d |
д
|
| E e |
e |
e |
э
|
| F f |
fo |
f |
ф
|
| G g |
go |
g |
г
|
| Ĝ ĝ |
ĝo |
d͡ʒ |
джь
|
| H h |
ho |
h |
х
|
| Ĥ ĥ |
ĥo |
x |
х
|
| I i |
i |
i |
и
|
| J j |
jo |
j |
й
|
| Ĵ ĵ |
ĵo |
ʒ |
ж
|
| K k |
ko |
k |
к
|
| L l |
lo |
l |
ль
|
| M m |
mo |
m |
м
|
| N n |
no |
n |
н
|
| O o |
o |
o |
о
|
| P p |
po |
p |
п
|
| R r |
ro |
ɾ |
р
|
| S s |
so |
s |
с
|
| Ŝ ŝ |
ŝo |
ʃ |
ш
|
| T t |
to |
t |
т
|
| U u |
u |
u |
у
|
| Ŭ ŭ |
ŭo |
ʋ |
дженьыд у
|
| V v |
vo |
v |
в
|
| Z z |
zo |
z |
з
|
| Ме |
mi |
Ми |
ni
|
| Тэ |
ci, vi |
Ті |
vi
|
| Сійӧ |
li, ŝi, ĝi |
Найӧ |
ili
|
- 0 - nul
- 1 - unu
- 2 - du
- 3 - tri
- 4 - kvar
- 5 - kvin
- 6 - ses
- 7 - sep
- 8 - ok
- 9 - naŭ
- 10 - dek
- 11 - dek unu
- 20 - dudek
- 25 - dudek kvin
- 100 - cent
- 600 - sescent
- 1000 - mil
- 1983 - mil naŭcent okdek tri
- 2000 - du mil
- 1000000 - miliono
- 1000000000 - miliardo
Сводешлӧн лыддьӧг эсперанто кывлы
| № |
Эсперанто |
Роч
|
| 1 |
mi |
я
|
| 2 |
ci (vi) |
ты
|
| 3 |
li |
он
|
| 4 |
ni |
мы
|
| 5 |
vi |
вы
|
| 6 |
ili |
они
|
| 7 |
tiu ĉi |
этот, эта, это
|
| 8 |
tiu |
тот, та, то
|
| 9 |
tie ĉi |
здесь, тут
|
| 10 |
tie |
там
|
| 11 |
kiu |
кто
|
| 12 |
kio |
что
|
| 13 |
kie |
где
|
| 14 |
kiam |
когда
|
| 15 |
kiel |
как
|
| 16 |
ne |
не
|
| 17 |
ĉio, ĉiuj |
всё, все
|
| 18 |
multaj, pluraj |
многие
|
| 19 |
kelkaj, kelke |
несколько
|
| 20 |
nemultaj, nepluraj |
немногие
|
| 21 |
alia |
другой, иной
|
| 22 |
unu |
один
|
| 23 |
du |
два
|
| 24 |
tri |
три
|
| 25 |
kvar |
четыре
|
|
| № |
Эсперанто |
Роч
|
| 26 |
kvin |
пять
|
| 27 |
granda |
большой, великий
|
| 28 |
longa |
длинный, долгий
|
| 29 |
larĝa |
широкий
|
| 30 |
dika |
толстый
|
| 31 |
peza |
тяжёлый
|
| 32 |
malgranda |
маленький
|
| 33 |
mallonga (kurta) |
короткий, краткий
|
| 34 |
mallarĝa |
узкий
|
| 35 |
maldika |
тонкий
|
| 36 |
virino |
женщина
|
| 37 |
viro |
мужчина
|
| 38 |
homo |
человек
|
| 39 |
infano |
ребёнок, дитя
|
| 40 |
edzino |
жена
|
| 41 |
edzo |
муж
|
| 42 |
patrino |
мать
|
| 43 |
patro |
отец
|
| 44 |
besto |
зверь, животное
|
| 45 |
fiŝo |
рыба
|
| 46 |
birdo |
птица, птаха
|
| 47 |
hundo |
собака, пёс
|
| 48 |
pediko |
вошь
|
| 49 |
serpento |
змея, гад
|
| 50 |
vermo |
червь
|
|
| № |
Эсперанто |
Роч
|
| 51 |
arbo |
дерево
|
| 52 |
arbaro |
лес
|
| 53 |
bastono |
палка, прут
|
| 54 |
frukto |
плод, фрукт
|
| 55 |
semo |
семя, семена
|
| 56 |
folio |
лист
|
| 57 |
radiko |
корень
|
| 58 |
ŝelo |
кора
|
| 59 |
floro |
цветок
|
| 60 |
herbo |
трава
|
| 61 |
ŝnuro |
верёвка
|
| 62 |
haŭto |
кожа, шкура
|
| 63 |
viando |
мясо
|
| 64 |
sango |
кровь
|
| 65 |
osto |
кость
|
| 66 |
graso |
жир
|
| 67 |
ovo |
яйцо
|
| 68 |
korno |
рог
|
| 69 |
vosto |
хвост
|
| 70 |
plumo |
перо
|
| 71 |
haroj |
волосы
|
| 72 |
kapo |
голова
|
| 73 |
orelo |
ухо
|
| 74 |
okulo |
глаз, око
|
| 75 |
nazo |
нос
|
|
| № |
Эсперанто |
Роч
|
| 76 |
buŝo |
рот, уста
|
| 77 |
dento |
зуб
|
| 78 |
lango |
язык (орган)
|
| 79 |
ungo |
ноготь
|
| 80 |
piedo |
стопа, нога
|
| 81 |
gambo |
нога
|
| 82 |
genuo |
колено
|
| 83 |
mano |
рука, ладонь
|
| 84 |
flugilo |
крыло
|
| 85 |
ventro |
живот, брюхо
|
| 86 |
tripo |
внутренности, кишки
|
| 87 |
gorĝo |
горло, шея
|
| 88 |
dorso |
спина (хребет)
|
| 89 |
brusto |
грудь
|
| 90 |
koro |
сердце
|
| 91 |
hepato |
печень
|
| 92 |
trinki |
пить
|
| 93 |
manĝi |
есть, кушать
|
| 94 |
mordi |
грызть, кусать
|
| 95 |
suĉi |
сосать
|
| 96 |
kraĉi |
плевать
|
| 97 |
vomi |
рвать, блевать
|
| 98 |
blovi |
дуть
|
| 99 |
spiri |
дышать
|
| 100 |
ridi |
смеяться
|
|
Кывкудлӧн ыджыдджык юкӧныс - романскӧй да германскӧй вужъясысь артмӧм кывъяс, а сідзжӧ латин да грек кывъясысь воӧм интернационализмъяс. Эм неыджыд лыда кывдінъяс, кутшӧмъясӧс босьтӧма славян (роч да поляк) кывъясысь либӧ на пыр. Заимствуйтӧм кывъяс лӧсялӧны эсперанто фонологиялы да гижсьӧны фонематическӧй алфавитӧн (мӧд ногӧн кӧ, подув кывйыслӧн оригинальнӧй орфографияыс оз коль).
Patro nia, kiu estas en la ĉielo,
Via nomo estu sanktigita.
Venu Via regno,
plenumiĝu Via volo,
kiel en la ĉielo, tiel ankaŭ sur la tero.
Nian panon ĉiutagan donu al ni hodiaŭ.
Kaj pardonu al ni niajn ŝuldojn,
kiel ankaŭ ni pardonas al niaj ŝuldantoj.
Kaj ne konduku nin en tenton,
sed liberigu nin de la malbono.
Amen
Лӧсьӧдӧм кывъяс