Маньпупунёр
| Маньпупунёр | |
|---|---|
 Плато вылын из колясъяс | |
| Ин | |
| Гӧра система | Маньпупунёр гӧра визь |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Маньпупунёр (манси бӧлбанъяс) — Коми Республикаса Мылдін районын геология паметник. Найӧ куйлӧны Печӧра-Ылыдзса заповедник мутасын Мань-Пупу-ныр гӧра вылын (манси кыв вылын - «идолъяслӧн ичӧтик гӧра»), Ылыдз да Печӧра юяс костын. Мӧд нимыс — «Бӧлбан-из» комиӧн лоӧ «идолъяслӧн гӧра»; тасянь йӧзкостса нимыс колясъяслӧн — «Бӧлбанъяс». Маньпупунёр — сизим коляслӧн комплекс, кодъяслӧн джудждаыс 30-42 м. Маньпупунёркӧд йитчӧма уна легенда[1]. Сійӧ вӧлі манси енъяслы кевмысянінӧн.
2008 воӧ Маньпупунёрса тӧлӧдан сюръяяссӧ пыртісны Россияса сизим дивӧ лыддьӧгӧ[2].
Уна сюрс во сайын из сюръяяс инын вӧліны джуджыд гӧраяс. Зэр, лым, тӧв, кӧдзыд да жар вочасӧн жуглісны гӧраяссӧ да медводз жеб пӧрӧдаяссӧ. Чорыд серицит-кварцит сланечьяс, мыйысь тэчӧма колясъяссӧ, жугласисны этшаджык да кольӧмаӧсь миян лунъясӧдз, а небыд пӧрӧдаяссӧ жугӧдӧма тӧлӧдӧмӧн да нуӧма ваӧн да тӧлӧн увтасъясӧ.
Ӧти сюръя, кодлӧн судтаыс 34 метр, сулалӧ мукӧдъясысь неуна бокынджык; сійӧ кажитчӧ вывлань пыдӧсӧн бергӧдӧм зэв ыджыд бутылка кодьӧн. Мукӧд квайтыс сулалӧны ӧти радӧн бужӧд дорын. Столбъясыс аслыспӧлӧсӧсь: ӧти видзӧданінсянь зэв ыджыд морт мыгӧр кодьӧсь, ӧти видзӧданінсянь — вӧвлӧн либӧ межлӧн юр кодьӧсь. Важӧн мансияс енмӧдлісны изйысь вӧчӧм гырысь сёртӧмторъяссӧ, копрасьлісны налы, но Маньпупунёр вылӧ кайны вӧлі ыджыд грекӧн[3].
Маньпупунёр куйлӧ оланінсянь вель ылын, Печӧра-Ылыдзса заповедник мутасын. Сюръяясӧдз вермасны воӧдчыны сӧмын опыта туристъяс. Та могысь колӧ босьтны заповедникса администрациялысь пропуск, сы вӧсна мый федеральнӧй заповедникъяслӧн мутасӧ позьӧ пырны сӧмын пропускъяс серти. Свердловск обласьтладорсянь да Перым крайладорсянь эм подӧн ветлан маршрут, Коми Республикаладорсянь — сора маршрут — автомашина, ва, подӧн ветлан маршрут.
Туризм
Маньпупунёр плато вылӧ воысь-во волывлӧны пыр унджык да унджык турист. Талун кежлӧ платоӧ ветлӧм могысь эм 4 маршрут:
• Коми Республикаладорсянь маршрут заповедниклӧн кордонъяс пыр.
• Свердловск обласьтладорсянь подӧн ветлан маршрут Дятлов вуджанінӧ, Отортен гӧраӧ да Печӧра ю вожӧ ветлӧмӧн. Маршрут восьса.
• Вертолётӧн ветлӧм. Плато вылын стрӧитӧма вертолёт площадка. Позьӧ лэбавны гожӧмын и тӧлын[4].
• Эм лызьӧн мунан маршрут куим юсянь асыввывлань.
2004 воӧдз позис ветлыны машинаӧн Свердловск обласьтладорсянь Дятлов вуджанінӧ, Отортен гӧраӧ да Печӧра ю вожӧ. Но талы паныд сувтісны 2 заповедник, кыті куйлӧ маршрутыс — Печӧра-Ылыдзса заповедник да Ивдельскӧй заказник.
Ветлыны плато вылӧ бурджык гожӧмын либӧ тӧлын — сезонкостса зэръяс вӧсна туйыс вермас лоны сьӧкыд. Тӧлын туйыс босьтӧ гожӧмын серти этшаджык кад. Гожся кадӧ платоӧ позьӧ волыны моз тӧлысьӧдз, кузь зэръяс заводитчытӧдз. Гожӧмын сідзжӧ колӧ вир юысь гагъясысь видзчысьны. Заповедникын сотӧвӧй связь абу.
Платосянь неылын эм йӧра ферма, Печӧра вож да некымын карст ты[5].
Пасйӧдъяс
- ↑ Легенды о столбах выветривания. Шыӧдчан кадпас: 1 урасьӧм тӧлысь 2014. Архивируйтӧма оригинала 1 урасьӧм тӧлысь 2014 года.
- ↑ Место силы. Маньпупунёр. Агентство по туризму Республики Коми. Шыӧдчан кадпас: 16 ода-кора тӧлысь 2025.
- ↑ А. Кеммерих «Северный Урал» Глава IV. В край пещер и каменных идолов. Шыӧдчан кадпас: 9 лӧддза-номъя тӧлысь 2008. Архивируйтӧма 14 урасьӧм тӧлысь 2008.
- ↑ Путешествие к Маньпупунёру. Агентство по туризму Республики Коми. Шыӧдчан кадпас: 16 ода-кора тӧлысь 2025.
- ↑ Ксения Оболенская. Плато Маньпупунер: как добраться, когда ехать и что взять с собой. Youtravel.me (28 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 29 вӧльгым тӧлысь 2024.
Ыстӧгъяс
• Легенды о столбах выветривания. Шыӧдчан кадпас: 1 урасьӧм тӧлысь 2014. Архивируйтӧма оригинала 1 урасьӧм тӧлысь 2014 года.
• Илыч-Печора-Камень. Карта
• Столбы Выветривания. Маньпупунёр. Северный Урал, Коми
• Видеорепортаж ИА Pustelga о малой горе идолов
| Россияса сизим дивӧ | ||
|---|---|---|
 | ||
