Ода-кора тӧлысь 1 лун (гаж)

Босьтӧма Рувикиысь
Learning.svg

Б. Н. Ельцин нима Президентскӧй небӧгаинысь

Arrow-Right.png
Library.png
Тайӧ гижӧдын вӧдитчӧма
Б. Н. Ельцин нима Президентскӧй небӧгаин фондъясысь материалъясӧн
Паськыдджыка
Тайӧ терминыслӧн эмӧсь мӧд вежӧртасъяс, видзӧд Ода-кора тӧлысь 1 лун (вежӧртасъяс).
Ода-кора тӧлысь 1 лун
Первомай фото.png
Сикас Уджалысьяслӧн да профсоюзнӧй организацияяслӧн гаж
Официальнӧя Ӧнія Россияын — Тулыс да Удж нимӧдан гаж
Сідзжӧ Удж нимӧдан гаж, Тулыс да Удж нимӧдан гаж, Ужалысьяслӧн войтыркостса ӧтувтчан лун
Вежӧртас СССР-ын да РФ-ын Став мирса рабочӧйяслӧн ыджыд гаж.
Вынсьӧдӧма Мӧд интернационаллӧн Парижса конгрессӧн Хеймаркетын Чикагоса бунтлӧн жертваясӧс казьтылӧм могысь (1889 вося сора тӧлысь).
Пасйӧны Войтыркостса гаж
Кадпас Ода-кора тӧлысь 1 лун
Празднуйтӧм демонстрацияяс, митингъяс
Йитчӧма Хеймаркетын бунткӧд, Чикаго
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Ода-кора тӧлысь 1 лун (Тулыс да Удж нимӧдан гаж) (рочӧн Первое мая, Праздник весны и труда) — войтыркостса гаж. Сійӧс быд во пасйӧны мирса уна странаын ода-кора тӧлысь 1 лунӧ. Гажыс йитчӧма Чикагоын уджалысьяслӧн демонстрациякӧд, мый муніс 1886 вося ода-кора тӧлысь 4-ӧд лунӧ Хеймаркет изэрд вылын. Россияын гажсӧ медводдзаысь пасйисны 1890 воын, кыдзи уджалысь йӧзлысь войтыркостса ӧтувтчан лун[1]. Быд странаын гаж лунсӧ урчитӧны торйӧн. Векджык овлӧ шойччан лунӧн.

2025 воын Россияын Тулыс да удж нимӧдан гаж лоӧ четвергӧ, сысянь заводитчӧны нёль лунся каникулъяс, вежалунӧдз, ода-кора тӧлысь 4-ӧд лунӧдз, бӧръясӧ пыртӧмӧн[2].

История

[вежны | Вежны кодировкаын]

1856 вося косму тӧлысь 21-ӧд лунӧ Австралияын уджалысьяслӧн ӧтмунӧмъяс корисны пыртны кӧкъямыс часся уджалан лун[3].

Кӧкъямыс час удж вылӧ. Кӧкъямыс час шойччыны. Кӧкъямыс час сы вылӧ, мый ми кӧсъям! — АӦШ-ын забастовкаясӧ пырӧдчысьяслӧн лозунг (1886 вося ода-кора тӧлысь 1 лун)[4].

1886 вося ода-кора тӧлысь 1 лунӧ АӦШ-ын да Канадаын анархическӧй организацияясӧн вӧлі котыртӧма некымын митинг да демонстрация[3].

1886 вося ода-кора тӧлысь 4-ӧд лунӧ Чикагоын вӧлі Хеймаркет вылын бунт. Сэки пӧгибнитіс некымын анархист: Август Спис, Альберт Парсонс, Адольф Фишер, Джордж Энгельман, Луис Линг, Михаэль Шваб, Сэмюэл Фильден да Оскар Неебе[5].

1889 вося сора тӧлысьын, пӧгибнитӧм анархистъясӧс казьтыштӧм могысь, II Интернационаллӧн Парижса конгрессӧн вӧлі индӧма «Став мирса уджалысьяслӧн ӧтувтчан лун», сійӧс пасйисны демонстрацияӧн, кытчӧ пырӧдчысьяс корисны 8 часся уджалан лун, а сідзжӧ мукӧд социальнӧй корӧм[6][1]. Гаж пасйӧмсӧ индан лун водзвылын уджалысьяс вӧлі кӧсйӧны нуӧдны забастовкасӧ 1890 вося ода-кора тӧлысь 1 лунӧ[3].

Быд странаын социал-демократическӧй партийнӧй организацияяс да профсоюзъяс яра петкӧдчыны ода-кора тӧлысь 1 лунӧ 8 часся уджалан лун оланпас серти урчитӧм, пролетариатлӧн классӧвӧй корӧмъяс да став мирын ӧтсӧгласа олӧм вӧсна, — чуксаліс II Интернационаллӧн 1904 вося квайтӧд конференция[7].

Став странаса пролетарскӧй организацияяслы ода-кора тӧлысь 1 лунӧ быть колӧ дугӧдны уджсӧ, кӧні тайӧ позяна рабочӧйяслы лёктор вӧчтӧг, — гижӧма II Интернационаллӧн Парижса конгресслӧн шуӧмын[7].

1890 воын 8 часа уджалан лун пыртны корӧмӧн демонстрацияяс мунісны Германияын, АӦШ-ын, Данияын, Бельгияын, Австро-Венгрияын, Италияын, Испанияын, Францияын, Норвегияын да Швецияын[8].

1891 воын, II Интернационаллӧн Брюссельса конгресслӧн помшуӧм серти, быд страналы вӧлі сетӧма инӧд ас кежысь бӧрйыны гаж пасъян лунсӧ да ногсӧ[8].

Россия империя[вежны | Вежны кодировкаын]

1890 воын Россияын да Варшаваын медводдзаысь пасйисны «Ода-кора тӧлысь 1 лун» (Маёвка) гаж, кыдзи уджалысь йӧзлӧн войтыркостса ӧтувтчан лун. Гаж дырйи муніс забастовка, кытчо пырӧдчис 10 сюрс уджалысь [1]. 1891 воын Санкт-Петербургын 200 гӧгӧр революционер Михаил Брусневлӧн юрнуӧдӧм улын котыртӧмаӧсь медводдза гуся маёвка[9].

1897 восянь гажыс вӧлі политическӧй. Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ мунісны уна йӧза стачкаяс да демонстрацияяс[1].

1903 воын, Петыркар да Москва кындзи, ода-кора тӧлысся демонстрацияяс мунісны Тверын, Тулаын, Самараын, Харьковын, Одессаын, Тифлисын да Россияса империялӧн мукӧд карын[10]. Юргисны татшӧм лозунгъяс: «Долой самодержавие!», «Да здравствует республика!», «Долой царя!», «Да здравствует революция!»[11].

1912 восянь 1914 воӧдз демонстрацияяс вылӧ петіс 500 сюрсысь унджык уджалысь, салдат, матрос да кресьтянин[10].

1917 воын, Урасьӧм тӧлысся революция бӧрын, уличаяс вылӧ чукӧртчыліс уна миллион уджалысь[10]. Петроградын демонстрация муніс Марсовӧй эрд вылын, спикерӧн петкӧдчис А. Ф. Керенский.

Большевикъяслӧн лозунгъяс[1]: •«Долой министров-капиталистов»;
•«Вся власть Советам»;
•«Долой империалистические войны!».

Ода-кора тӧлысь медводдза лун лыддьыссьӧ уджалдысьяслӧн гажӧн, кодъяс ӧтувтчисны быд сикас увтыртӧмлы паныд тыш нуӧдӧм могысь, социалистическӧй йӧзкотыр лӧсьӧдӧм вӧсна, — шуис В. И. Ленин[7].

РСФСР да СССР[вежны | Вежны кодировкаын]

1917 воын, Йирым тӧлысся революция помасьӧм бӧрын, «Интернационал лун» гаж вӧлі индӧма официальнӧя[12].

1918 воын Москваын, Ходынскӧй эрд вылын вӧлі нуӧдӧма медводдза военнӧй парад. Водзӧ вылӧ парадъяссӧ кутісны нуӧдӧны Гӧрд изэрд вылын[11].

1918 восянь, РСФСР-ын удж йылысь оланпасъяс кодекс серти, ода-кора тӧлысь 1 лун лоис шойччан лунӧн[13]. 1928 вося косму тӧлысь 23-ӧд лунсянь СССР-са СНК ЦИК-лӧн «Интернационал лунлы сиӧм гажӧдчан лунъяс йылысь да торъя шойччан лунъяс йылысь» шуӧм серти ода-кора тӧлысь 2-ӧд лун лоис гаж пасъян мӧд лунӧн[14]. Нуӧдлісны татшӧм мероприятиеяс[10]:
• Ода-кора тӧлысь 1 лун - уджалысь йӧзлӧн демонстрацияяс да военнӧй парадъяс.
• Ода-кора тӧлысь 2-ӧд лун - Маёвкаяс.

Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Сӧветскӧй Союзса рабочӧйяс петкӧдлӧны ӧтсӧгласлунсӧ капиталистическӧй странаясса уджалысь йӧзлӧн революционнӧй тыш серти, ошкӧны войтыркостса мездан ӧтмунӧмъяслысь уджсӧ, кӧсйӧны вӧчны ставсӧ, медым быдлаын вӧлі мир, медым кыптіс коммунистическӧй йӧзкотыр, - шуліс Л. И. Брежнев]][7].

Лозунгъяс[4]:

• «Слава человеку труда!»;
• «Мир! Труд! Май!»;
• «Заветам Ленина верны!»;
• «Да здравствует 1 мая!».

Быд республикаын мунісны[10]:
• уджалысь йӧзлӧн котыртӧм колоннаясӧн шествиеяс, кодъясӧс колльӧдісны маршъяс да политическӧй нырвизя шылад. Медшӧр демонстрацияыс муніс Москваын Гӧрд изэрд вылын;
• громкоговорительяс пыр юргисны дикторъяслӧн чолӧмалӧмъяс да политическӧй лозунгъяс;
• административнӧй зданиеяс дорын сувтӧдлісны трибунаяс, кытысянь демонстрантъясӧс чолӧмавлісны КПСС-лӧн веськӧдлысьяс да власьт петкӧдлысьяс;
• нуӧдісны меставывса да шӧр теле- и радиоканалъяс пыр трансляция. 1933 вося ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Москваын Гӧрд изэрд вылын муніс сынӧдса парад[10]. Вӧлі петкӧдлӧма АНТ-20 «Максим Горький», И-16 да мукӧд самолёт. Тайӧ традициясӧ вӧлі пыртӧма СССР-са мукӧд карын[10].

Айму вӧсна Ыджыд тыш воясӧ шествиеяс да парадъяс эз нуӧдлыны[8].

Колхозса газет: Веневса РК ВКП(б) да уджалысь депутатъяслӧн районса Сӧветлӧн орган. - Венев кар (Тульскӧй обл.). 1941, 68 (1774) № (ода-кора тӧлысь 1 лун).

1956 воын медводдзаысь муніс Москвасянь Гӧрд изэрд вылын ода-кора тӧлысь медводдза лунся демонстрация йылысь телевизионнӧй репортаж[8].

1970-ӧд воясӧ гажсӧ вӧлі нимтӧма «Уджалысь йӧзлӧн войтыркостса ӧтувтчан лун» [10]. Уна рабочӧй муніс флагъясӧн да транспарантъясӧн.

1990 вося ода-кора тӧлысь 1 лунӧ вӧлі медбӧръя демонстрация. Сэки демократическӧй власьт дор сулалысьяс мунісны сӧветлы паныд лозунгъяс улыш. Шествиеыс эз вӧв официальнӧй[10].

1991 вося ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Гӧрд изэрд вылын вӧлі донъяс содтӧмлы паныд митинг. Мероприятие котыртысьяс – Москваса профсоюзъяслӧн федерация да Ас вӧляысь уджалысь да асшодъя профсоюзъяслӧн ассоциация. Мавзолей трибуна вылын вӧліны М. С. Горбачёв, А. И. Лукьянов да мукӧд[15].

Демонстрантъяслӧн лозунгъяс[15]:
• «Корам индексируйтӧм йылысь оланпас»;
• «Ми челядьлы тӧваръяс донсялӧмлы паныд»;
• «Парламентӧ пырысьяслы - могмӧдны уджалысь йӧзӧс социальнӧя дорйӧмсӧ»;
• «Уджалан вынсӧ бура донъялӧм вӧсна»;
• «Кисьтам экономика – лоӧ ставлы пом»;
• «Бырӧдны вузӧсысь да услугаясысь 5 % вот» да с.в.

Постсӧветскӧй Россия[вежны | Вежны кодировкаын]

1992 воын Уджалысь йӧзлысь войтыркостса ӧтувтчан лунсӧ вӧлі шуӧма Тулыс да удж нимӧдан гажӧн[1].

1993 воын ода-кора тӧлысь медводдза лунся некымын митинг котыртысьясӧн вӧліны Войтырӧс мездысь фронт, Уджалан Москва, Россия Федерацияса Коммунистическӧй партия. Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Ленин шӧртуй вылын артмис демонстрантъясн да ОМОН костын зык, мый вӧсна доймаліс 150 морт[16][17].

Гажлы сиӧм демонстрацияын участвуйтысьяс. 1990-ӧд вояс

Социально-политическӧй лозунгъяс[18][19]:
• «Уджйӧзӧ вӧйӧм Веськӧдлан котыр - отставкаӧ!»;
• «Ми огӧ кӧсйӧй мынтысьны тіян кризисысь!»;
• «Самоорганизация! Самоуправление! Самозащита!» да мукӧд.

2002 восянь Новосибирскын медводдзаысь нуӧдісны «Монстрация» акция. Бӧръя акцияыс вӧлі 2019 воын

2004 воын вӧлі примитӧма оланпас, мый серти ода-кора тӧлысь 2-ӧд лун лоис уджалан лунӧн[10]. Москваын муніс Профсоюзъяслӧн Москваса федерациялӧн шествие, политическӧй партияяслӧн митингъяс.

2009 воын разнӧй нырвизя профсоюзъяс, партияяс да общественнӧй организацияяс нуӧдісны политическӧй акцияяс. Шуам, «Единая Россия»(ФНПР-кӧд да МГЕР-кӧд ӧтвылысь), «Справедливая Россия», «КПРФ», «Яблоко», «Солидарность», ЛДПР да Автономное действие партияяссянь[20]. Мероприятиеяс мунісны татшӧм лозунгъяс улын[20]:
• «Путинлӧн план – Вермӧм план!»;
• «Пенсионеръяслы бонусъяс»;
• «Семьяын куим кага - тайӧ норма!».

2013 воын президент Владимир Путин лӧсьӧдіс Россия Федерацияса уджвывса Герой ним. Сійӧ лоӧ СССР-ын вӧвлӧм Социалистическӧй Уджвывса Герой нимлӧн аналогӧн. Пырджык Уджвывса Герой ним сетӧмыс йитчӧма Тулыс да удж нимӧдан гажкӧд. 2013 воын Москваын уличаяс вылӧ петіс 100 сюрсысь унджык демонстрант[21].

2014 воын профсоюзнӧй коллективъясӧ пырысьяс нуӧдісны медводдза уна йӧза шествие, коді муніс странаса уна карын[4]. Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Москваын муніс 92 мероприятие. Найӧс нуӧдӧм вылӧ вӧлі индӧма 50 гӧгӧр площадка.

2016 воын Россияса ӧткымын регионын вӧлі дугӧдӧма ода-кора тӧлысь медводдза лунся шествиеяссӧ да митингъяссӧ, сы вӧсна мый сэки вӧлі Ен гаж - Ыджыд лун[22].

2018 воын гажлы сиӧм шествиеясын участвуйтіс 3 млн гӧгӧр морт[10]. «Лужники» олимпийскӧй комплексын заводитчис гожся сезон. Профессионалъяс вӧчисны мотоциклъяс, велосипедъяс да самокатъяс вылын трюкъяс. Горький нима паркын муніс йӧктан парад. Октябрлы 50 во паркын муніс Дзоридзьяслӧн бал. Гӧрд изэрд вылын муніс профсоюзъяслӧн традиционнӧй шествие.

2020 восянь 2022 воӧдз уна йӧза мероприятиеяссӧ дугӧдісны COVID-19 пандемия вӧсна[10]. Ода-кора тӧлысь 1 лунлы сиӧм акция муніс онлайн-режимын: социальнӧй везъясын олысьяс йӧзӧдлісны флагъясӧн да плакатъясӧн фотояс[10].

2023 воын Москваын муніс 200-ысь унджык мероприятие. На пӧвстын: концертъяс, мастер-классъяс, уличвывса театрализованнӧй петкӧдчӧмъяс, войся шоуяс, квизъяс, музыкальнӧй котыръяслӧн петкӧдчӧмъяс. Самараын муніс «Гитары в строю» сьыланкывъяслӧн войтыркостса фестиваль[23]. Мероприятиеяс лыдын:
• «Мир, труд, май!» митинг-концерт;
• Россияса «Гренада» народнӧй ансамбльлӧн да Джим МакРэйлӧн (Шотландия) петкӧдчӧмъяс;
• «Войся кӧинъяс» мотоклублӧн участвуйтӧмӧн автомотопробег;
• Слава монумент дорӧ дзоридзьяс пуктӧм.

Куйбышев изэрд вылын вӧлі котыртӧма [23]:
• тематическӧй выставкаяс,
• арт-инсталляцияяс,
• виртуальнӧй музейяс,
• мастер-классъяс,
• лекцияяс,
• ворсанінъяс да творчество зонаяс.

Опера да балет театрын петкӧдчис симфоническӧй оркестр, кӧні участвуйтісны дирижёр Крейг Робертс, Сашо Гачник (Словения), Франсуа Модеме (Франция)[23]. «Художественный» кинотеатрын петкӧдлісны «Ржев» фильм[23].

Лун помын петкӧдчисны татшӧм группаяс, кыдзи[23]:
• «Декабрь»,
• «Зверобой»,
• LiberArte (Никарагуа),
• Rastrelli Cello Quartet (Германия). 2024 воын Москваын «Труд крут» ставроссияса удж акция дырйи Войтыр овмӧсын шедӧдӧмторъяслӧн выставка дырйи муніс «Май! Труд крут!» шествие. Мероприятиесӧ котыртісны «Россияса студентъяслӧн отрядъяс» да Росмолодёжь[24]. 248 №-а библиотекаын вӧлі котыртӧма «Зажигай, Первомай» уджтас, кӧні быд окотитысь вермис сьывны караокеын тематическӧй сьыланкывъяс[24].

ВДНХ-ын «Зерно» 59 №-а павильонын «ВЭБ.РФ. Города для жизни сбываются» экспозицияын вӧлі гажлӧн история йылысь викторина[25].

Поклоннӧй гӧра вылын Вермӧм музейын уджаліс Германияысь, Ыджыд Британияысь, США-ысь, Швецияысь, Австрияысь, Турцияысь да мукӧдлаысь трофейнӧй техникалӧн выставка[25].

Сокольники паркын муніс «Запуск лета: парк в ритме поп-рока» фестиваль, кӧні петкӧдчисны татшӧм котыръяс[25]:
• «Над пропастью во лжи»,
• «Без обид»,
• Lissa,
• Samagi.

Горький нима паркын вӧлі нуӧдӧма «Май! Парк! Бег!» котӧртӧм. Сідзжӧ позис велӧдчыны йӧктыны рок-н-рол, бачата, классическӧй бальнӧй йӧктӧм. Мунісны»Я люблю тебя, мой старый парк» да «Из глубины веков в космические дали» парк кузя экскурсияяс[25].

«Эрмитаж» садйын вӧлі котыртӧма «Культурный пикник» уджтас, кӧні петкӧдчис B-band симфо-джаз котыр, мунісны актёрскӧй уджсям да балет искусство серти мастер-классъяс. Серпасасьысьяслы вӧлі котыртӧма уна йӧза пленэръяс. Лыддьысисны литератураын сёян культ йылысь, а сідзжӧ Москваса уличаяслӧн история йылысь лекцияяс[25].

Тулыс да Удж нимӧдан гажлы сиӧм мероприятиеяс Коми Республикаса юркарын — Сыктывкарын

[вежны | Вежны кодировкаын]

Сыктывкарса администрация йӧзӧдіс Тулыс да удж нимӧдан гажлы сиӧм мероприятиеяс нуӧдан план. Сійӧс вынсьӧдӧма «Тулыс да удж нимӧдан гаж» мероприятие нуӧдӧм йылысь» «Сыктывкар» КК МЮ администрациялӧн 2025 во косму тӧлысь 23-ӧд лунся 4/1659 №-а шуӧмӧн[26].

Медся уна мероприятие пырджык мунӧ Степан изэрд вылын да сы гӧгӧрын. Сідз, Ленин памятниксайса скверын уджалӧ «Первомайское ассорти» интерактивнӧй площадка. Челядь и верстьӧ йӧз вермӧны пырӧдчыны «Литературное путешествие» интерактивнӧй ветлӧм-ворсӧмӧ, «Собери республику» спилс-картаяс тэчӧм серти мастер-классӧ да «Знай наших» ворсӧмӧ. Орчча спорт площадка вылын позьо ворсны юбкаӧн хоккейысь, шебрӧд дӧра вылын волейболысь, прӧйдитны гажа эстафетаяс. Сэні жӧ мунӧ «Первомайский калейдоскоп» челядьлы ворсан уджтас. Ростелеком дорын котыртӧны паськыд ярманга. Ассьыныс прӧдукциясӧ петкӧдлӧны татчӧс мастеръяс да фермеръяс, а сідзжӧ орчча регионъясысь ас вылӧ уджалысьяс.

Театральнӧй изэрд вылын котыртӧма творческӧй мастер-классъяс. «Челядьлы мир» вузасян шӧрин дорын Лиза Алерт-ысь корсьысьысьяс висьталӧны челядьлӧн да верстьӧ йӧзлӧн безопасносьт йылысь.

Том йӧзлы лоӧсьӧдӧма «ТомФест» арт-гӧгӧртас часідорса площадка вылын. ЦУМ дорын — барабанӧн ворсысьяслӧн шоу. Интерактивнӧй уджтасъяс да мастер-классъяс мунісны и карса уна мукӧд площадка вылын — Орбитаын, Эжваын, Сыктывкарса паркын. Мичурин да Стрӧитель микрорайонъясын, а сідзжӧ карбердса посёлокъясын[27].

Мукӧд странаын гажӧдчан традицияяс

[вежны | Вежны кодировкаын]

• Англияын ода-кора тӧлысь 1 лунӧ уна карын сувтӧдӧны «майскӧй пу», кодӧс мичмӧдӧны лентаясӧн, йӧзыс гажӧдчӧны[28].
• Азияын мунӧны демонстрацияяс, концертъяс, ярмангаяс, фестивальяс, унджык йӧзыс шойччӧны да гажсӧ коллялӧны гортаныс семьяныскӧд[4].
• Африкаын профсоюзнӧй организацияясын участвуйтысьяс котыртлӧны концертъяс, нуӧдӧны гаражнӧй вузасьӧмъяс. Олан пунктъясын мунӧны выставкаяс, кӧні петкӧдлӧма татчӧс мастеръяслысь вӧчӧмторъяссӧ[4].
• Бразилияын Тулыс да удж нимӧдан гаж шусьӧ «Dia do Trabalho» - «Удж нимӧдан лун»[29]. Сійӧс пасйӧны уджалысь йӧзлысь войтыркостса ӧтувтчӧмсӧ петкӧдлӧм могысь. Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ векджык нуӧдӧны митингъяс, парадъяс. Мунӧны профсоюзнӧй, гажӧдчан мероприятиеяс, пикникъяс да футболысь ворсӧмъяс[11].
• Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Белоруссияын мунӧны Профсоюзъяслӧн федерацияӧн котыртӧм официальнӧй митингъяс, семьяяслы гажӧдчан мероприятиеяс, маёвкаяс, нимӧдӧны уджын нырччысьясӧс, профсоюзъясын зільысьясӧс да уджвывса ветеранъясӧс[30].
• Ода-кора медводдза лунсӧ Германияын шуӧны der Tag der Arbeit – «Удж нимӧдан лунӧн». Эм традиция сувтӧдны Das Maibaum - лентаясӧн да дзоридзьясӧн мичмӧдӧм пу сюръя. Сцена вылын неылын ворсӧны важ легендаяс серти спектакльяс. Кор сувтӧдӧны пу сюръясӧ, пырджык мунӧны парадъяс, ворсӧмъяс, гажӧдчӧмъяс, сёйӧны традиционнӧй немецкӧй калбас. Германия войвылын эм традиция мунны семьякӧд пикник вылӧ, та дырйи пуктыны киӧн кыскан телегаӧ сёян-юан да челядьлы неыджыд козинъяс[31]. Тшӧкыда ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Берлинын мунӧны радикальнӧй левӧй группировкаясысь демонстрантъяс да полиция костын зык[32].

  • Берлинын ода-кора тӧлысь медводдза лунлы сиӧм демонстрация, 2005 во

    Берлинын ода-кора тӧлысь медводдза лунлы сиӧм демонстрация, 2005 во

  • ГДР-лӧн казьтылан сьӧм, 1990 во: Ода-кора тӧлысь медводдза лунлы 100 во, Голландия

    ГДР-лӧн казьтылан сьӧм, 1990 во: Ода-кора тӧлысь медводдза лунлы 100 во, Голландия


• Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Гавайиын пасйӧны «Дзоридзьясысь гирляндаяслысь лун». Тайӧ лунӧ вӧчӧны ловъя дзоридзьясысь венокъяс да гирляндаяс да котыртӧны национальнӧй костюмъясӧн шествиеяс[28].
• Грецияын ода-кора тӧлысь медводдза лунӧ челядь да томулов петӧны улича вылӧ да чолӧмалӧны став ветлысь-мунысьсӧ, а сы бӧрын мӧдӧдчӧны корсьны тулыслысь символ - медводдза чикышъясӧс[4].
• Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ испанечьяс пасйӧны Удж нимӧдан войтыркостса лун. Испанияын тайӧ гажыс петкӧдлӧ уджалан инӧдъяс вӧсна тыш да уджалысьяс костын ӧтсӧгласлунсӧ. Уна карын мунӧны митингъяс, шествиеяс, кодъясӧс сиӧма уджалысь йӧзлысь инӧдъяс дорйӧмлы да уджалан условиеяс бурмӧдӧмлы[33]. Сідзжӧ тайӧ лунӧ аньяслы козьналӧны медводдза тувсовъя дзоридзьясысь букет[4].
• Ирландияын мичмӧдны гӧрд лентаясӧн боярышник, мый дінын йӧзыс мӧвпыштӧны гуся кӧсйӧмъяссӧ[28].
• 1996 воын Казахстанын вӧлі дугӧдӧма «Удж нимӧдан лунсӧ». Ӧні ода-кора тӧлысь 1 лунӧ пасйӧны «Казахстан войтырлӧн ӧтувтчан лун».
• Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Кубаын пасйӧны Удж нимӧдан лун. Каръясын мунӧны уна йӧза демонстрацияяс, шествиеяс. Ода-кора медводдза лун кежлӧ уличаяссӧ мичмӧдӧны дӧрапасъясӧн, плакатъясӧн, нималана революционеръяслӧн портретъясӧн[34].
• Нидерландыын ода-кора тӧлысь 1 лун официальнӧя шойччан лунӧн оз ло, но уна удж сетысь да профсоюз сёрнитчӧны сы йылысь, мый ода-кора тӧлысь 1 лунӧ уджалысьяс ас кӧсйӧм серти вермӧны босьтны шойччан лун[35].
• Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Парагвайын компанияяса уна веськӧдлысь нуӧны уджалысьяссӧ барбекю вылӧ[11].
• Дакарын — Сенегалса юркарын ода-кора тӧлысь 1 лунӧ ӧткодя пасьтасьӧм демонстрантъяс петӧны тутсанъясӧн да тамтамъясӧн шествие вылӧ. Парад помасьӧм бӧрын рабочӧйяс профсоюзъяс пыр сетӧны канмуса юралысьлы «норасьӧмъясӧн блокнот[8]», кӧні гижӧма корӧмъяс, кутшӧмъясӧс олӧмӧ пӧртӧмыс, налӧн видзӧдлас серти, «отсалас тӧдчымӧн бурмӧдны налысь олан да уджалан условиеяссӧ»[36].
• США-ын мунӧны манифестацияяс да митингъяс. Нью-Йоркын котыртӧны уна йӧза велопробегъяс[11].
• Финляндияын ода-кора тӧлысь 1 лунӧ нуӧдӧны студентъяслысь тувсовъя карнавал[37]. Хельсинкиын ода-кора тӧлысь 1 лунсӧ заводитӧны пасйыны косму тӧлысь 30-ӧд лунӧ. Тайӧ лунӧ парадын став участвуйтысьыс пасьталӧны еджыд фуражкаяс (лицей помалысь да выпускнӧй экзаменъяс сдайтысь абитуриентъяслӧн юр кышӧд). 6 час рытын студентъяс пуктӧны еджыд рӧма фуражкасӧ нимфа Хавис Амандалӧн статуя юр вылӧ[37].
• Ода-кора тӧлысь 1 лунӧ Шри-Ланкаын пасйӧны Уджалысь йӧзлысь войтыркостса лун. Традиция серти тайӧ лунӧ нуӧдӧны митингъяс, демонстрацияяс, кодъясӧс котыртӧны гырысь профсоюзнӧй организацияяс да рабочӧйяслӧн ӧтувъяс[38].

Сідзжӧ видзӧд

[вежны | Вежны кодировкаын]

• Россияын уджалан календар
• Ода-кора тӧлысь медводдза лунся обычайяс
• Белтейн
• Удж нимӧдан лун (США)
• Уджалысьяслӧн лун (Иран)
• Монстрация

Пасйӧдъяс

[вежны | Вежны кодировкаын]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 1 мая - Праздник весны и труда. Справка, РИА Новости (9 косму тӧлысь 2025). Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  2. ↑ Началась последняя полная рабочая неделя перед майскими праздниками. На следующей неделе будет всего три рабочих дня. РБК Life (21 косму тӧлысь 2025). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  3. ↑ 1 2 3 Каково происхождение Первого Мая? propaganda-journal.net. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 1 мая 2025: суть, история и традиции Первомая, когда, где и как начали отмечать Праздник Весны и Труда, Lenta.RU. Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  5. ↑ Бессмертный К. С.. История Дня Гнева (Первомая). samlib.ru. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  6. ↑ Юрий. О международной манифестации 1 Мая 1890 г., I конгресс II Интернационала в Париже (14 — 21 июля 1889) (неопр.). www.illuminats.ru. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  7. ↑ 1 2 3 4 День международной солидарности трудящихся, «Научная Россия» - электронное периодическое издание. Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  8. ↑ 1 2 3 4 5 Первое мая: история появления праздника, традиции, как его отмечают, РИА Новости (27 косму тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  9. ↑ Роженцова, О. История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России. А ещё — как Первомай менял свои названия. РБК Life (27 косму тӧлысь 2024). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  10. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России, РБК Life. Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  11. ↑ 1 2 3 4 5 Ксения Эпова. 1 мая: история и традиции праздника — в статье на Zoon.ru (неопр.). zoon.ru. Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  12. ↑ Основные законодательные и правовые материалы. Кодекс законов о труде 1918 года. www.hist.msu.ru. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  13. ↑ Кодекс законов о труде 1918 года. Шыӧдчан кадпас: 1 ода-кора тӧлысь 2015. Архивируйтӧма 1 ода-кора тӧлысь 2015.
  14. ↑ Постановление ЦИК СССР от 23.04.1928 "О праздничных днях, посвященных дню Интернационала, и об особых днях отдыха". www.consultant.ru. Шыӧдчан кадпас: 6 косму тӧлысь 2025.
  15. ↑ 1 2 Фильм Май тревог и надежд.. (1991). web.archive.org. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  16. ↑ Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. web.archive.org. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  17. ↑ Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. www.1993.sovnarkom.ru. Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  18. ↑ «Долой министров-капиталистов!» Призывы и лозунги Центрального Комитета КПРФ к массовым акциям 1 и 9 мая 2009 г.. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  19. ↑ Если хочешь лучшей жизни — выходи на демонстрацию! Лозунги и призывы ЦК КПРФ к 1 и 9 Мая. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  20. ↑ 1 2 В Кризис.ру - экстренные новости экономики и бизнеса. Финансовый кризис, Россия кризис, причины кризиса, экономический кризис, кризис 2009. web.archive.org. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  21. ↑ На первомайскую демонстрацию в Москве вышли 100 тыс человек, Runews24. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  22. ↑ День святой Пасхи, РИА Новости (20160501T0406). Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  23. ↑ 1 2 3 4 5 Приедут европейцы: посмотрите, как пройдет празднование Первомая в Самаре, 63.ру. Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  24. ↑ 1 2 1 мая в 2024 году: праздник весны и труда, как отмечают первомай в России и мире, РЕН ТВ (24 косму тӧлысь 2024). Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  25. ↑ 1 2 3 4 5 Куда сходить в Москве 1 Мая: программа мероприятий, Известия (30 косму тӧлысь 2024). Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  26. ↑ «Тулыс да удж нимӧдан гаж» мероприятие нуӧдӧм йылысь» «Сыктывкар» КК МЮ администрациялӧн 2025 во косму тӧлысь 23-ӧд лунся 4/1659 №-а шуӧм
  27. ↑ В Сыктывкаре отметят Первомай творческими мастер-классами, ярмаркой и фестивалем для молодежи
  28. ↑ 1 2 3 1 мая — Праздник Весны и Труда, традиции и история, Халва медиа (8 косму тӧлысь 2024). Шыӧдчан кадпас: 9 косму тӧлысь 2025.
  29. ↑ Праздник труда День труда в Бразилии. Оренбургское региональное телевидение (ОРТ) (20 йирым тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  30. ↑ Мир, труд, май: что мы празднуем 1 мая?, Sputnik Беларусь (1 ода-кора тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  31. ↑ Гуляева, К. 1 мая – День труда в Германии. Deutsch online (30 косму тӧлысь 2024). Шыӧдчан кадпас: 24 косму тӧлысь 2025.
  32. ↑ Umbruch-Bildarchiv Fotos und ein Video zum 1. Mai 2002 in Berlin. www.umbruch-bildarchiv.de. Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  33. ↑ Día de los trabajadores: история и традиции в Испании. Españalandia (2024). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  34. ↑ May Day in Havana. Cubagrouptour (2024). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  35. ↑ Почему в Нидерландах 1 мая не является выходным днем: исторический контекст (неопр.). Новости Нидерландов. Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  36. ↑ Как зародился и как сегодня празднуется Первомай, Российская газета (1 ода-кора тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.
  37. ↑ 1 2 aucor. Первое мая в Финляндии – праздник весны - Это Финляндия, Это Финляндия (27 косму тӧлысь 2015). Шыӧдчан кадпас: 5 косму тӧлысь 2025.
  38. ↑ 1 мая – Международный Праздник Трудящихся. Туроператор «Кайлаш». Шыӧдчан кадпас: 23 косму тӧлысь 2025.

Литература

[вежны | Вежны кодировкаын]
  1. Календарные обряды и обрядовая поэзия Воронежской области. Афанасьевский сборник. Материалы и исследования. — Вып. III / Сост. Пухова Т. Ф., Христова Г. П. — Воронеж: Изд-во ВГУ, 2005. — 249 с.
  2. Мельников-Печерский П. И. В лесах. Книга вторая. — М., 1875.
  3. Попов Алексей Дмитриевич, Пивоваров Никита Юрьевич. Демонстрация дискурсивной власти: высшее партийное руководство СССР и организация празднования 1 мая и 7 ноября (1950-1960-е годы) // Исторический курьер. — 2021. — № 6 (20).
  4. Люксембург, Р. Праздник Первого мая: пер. с польского. — СПб., 1895. — 16 с. Архивса копия 27 кӧч тӧлысь 2020 Wayback Machine ресурсын
  5. Фурсова Е. Ф. Традиционализм и неотрадиционализм в современной культуре восточнославянских народов Сибири // Материалы международной научно-практической конференции «Регионы России для устойчивого развития: образование и культура народов Российской Федерации». — Новосибирск: ЗАО ИПП «Офсет», 2010. — Т. 1. — С. 882—892. — ISBN 5-7133-0704-2.

Ыстӧгъяс

[вежны | Вежны кодировкаын]

• Logo-bie.svg Открытки и плакаты, посвящённые празднованию 1 мая на сайте Президентской библиотеки
• Фильм «Май тревог и надежд» (1991)
• «Трагические события в Чикаго» в память которых на I конгрессе II Интернационала (июль 1889 год) было решено ежегодно отмечать Первомай, Марти, Хосе.

Босьтӧма "https://kv.ruwiki.ru/w/index.php?title=Ода-кора_тӧлысь_1_лун_(гаж)&oldid=333236"-ысь