Бать лун

Босьтӧма Рувикиысь
Бать лун
Рембрандт «Иаков бурсиӧ Иосиф пиянлы»
Рембрандт «Иаков бурсиӧ Иосиф пиянлы»
Сикас Уна странаын
Официальнӧя Father's Day
Кадпас Россияын йирым тӧлысьын коймӧд вежалунӧ
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Бать лун (рочӧн День отца, англичан Fathers' Day) — челядь быдтӧмын батьлӧн пайлы сиӧм гаж.

Ӧнія интерпретацияын гажсӧ вӧлі лӧсьӧдӧма АӦШ-ын XX нэм заводитчигӧн да вочасӧн паськаліс мукӧд странаын.

Россияын Бать лунсӧ пасйӧны 2021 восянь, кор РФ-са президент В. В. Путин кырымаліс йирым тӧлысьын коймӧд вежалунӧ Бать лун пасйӧм йылысь Индӧд[1]. Сыӧдз, 2008 восянь 2021 воӧдз, россияса регионъясын пасйисны Бать лунсо разнӧй кадӧ[2].

Вояс серти гаж пасйӧм
Во Гаж лун Во Гаж лун
2021 во йирым тӧлысь 17-ӧд лун 2026 во йирым тӧлысь 18-ӧд лун
2022 во йирым тӧлысь 16-ӧд лун 2027 во йирым тӧлысь 17-ӧд лун
2023 во йирым тӧлысь 15-ӧд лун 2028 во йирым тӧлысь 18-ӧд лун
2024 во йирым тӧлысь 20-ӧд лун 2029 во йирым тӧлысь 21-ӧд лун
2025 во йирым тӧлысь 19-ӧд лун 2030 во йирым тӧлысь 20-ӧд лун

История

[вежны | Вежны кодировкаын]

Бать лун аслас ӧнія светскӧй вежӧртасын лоис 1910 воын Америкаса Ӧтувтчӧм Штатъясын. 1909 воын Шӧр методистъяслӧн вичкоӧ пырысь Сонора Смарт Додд, мам лунӧ проповедь кывзӧм бӧрын, мӧвпыштіс лӧсьӧдны татшӧм жӧ гаж батьясӧс пыдди пуктӧм могысь. Сылы тайӧ лоис аслас батьлы, Америкаса гражданскӧй войнаса ветеран Уильям Смартлы, казьтылӧмӧн, коді гӧтырыслӧн кувсьӧм бӧрын ӧтнас быдтіс ныв да вит пиӧс[3].

Сонора вӧзйис пасйыны тайӧ гажсӧ лӧддза-номъя тӧлысь 5-ӧд лунӧ, сылӧн батьлӧн чужан лунӧ, но медводдзаысь тайӧ гажсӧ вӧлі нуӧдӧма 1910 вося лӧддза-номъя тӧлысь 19-ӧд лунӧ [3].

Батьӧй некор эз шу Бать лунсӧ сылы сиӧм гажӧн, а лыддис сійӧс став батьлы — пыдди пуктана батьлы — сиӧм гажӧн.


Сонора Смарт Додд

— [4]

Гажыс регыд лоис йӧзкостсаӧн страна пасьта, а 1913 воын Бать лун пасйӧм йылысь мӧвпсӧ ошкис АӦШ-са президент Вудро Уилсон. А 1916 воын президент Вильсон, Вашингтон штатса Спокан карӧ ветлігӧн, кӧні сулаліс казьтыштӧм вичкоыс, ачыс пырӧдчис гаж нуӧдӧмӧ[3].

1966 воын Линдон Джонсон кырымаліс президент прокламация, кӧні вӧлі вынсьӧдӧма Бать лун лӧддза-номъя тӧлысьын коймӧд вежалунӧ, 1972 воын президент Ричард Никсон тшӧктіс пасйыны тайӧ гажсӧ став страна пасьтала[3]. Вочасӧн тайӧ гажсӧ кутісны пасйыны и мукӧд странаын[5].

Россияын

[вежны | Вежны кодировкаын]

Россиян гажсӧ вӧлі вынсьӧдӧма Россияса президентлӧн «‎Бать лун йылысь» 2021 во йирым тӧлысь 4-ӧд лунся 573 №-а Индӧдӧн[6]. Сэксянь пасйӧны быд во йирым тӧлысся коймӧд вежалунӧ[7][8][9].

2008 вося урасьӧм тӧлысь 14-ӧд лунӧ «Российская газета» петасын йӧзӧдӧма гижӧд: «Владимир Путин кӧсйис «мӧвпыштны» Россияын Батьяслысь лун пыртӧм йылысь». Торйӧн кӧ, заметкаын пасйӧма Россияса Президентлысь татшӧм цитата: «И бать, и мам участвуйтӧны кага чужтӧмын. Семья видзӧмкӧд да челядьӧс быдтӧмкӧд йитчӧм уна удж – батьяслӧн мог. Россияын 2008 восӧ семьялы сиӧм воӧн йылысь юӧртӧмӧн ми кӧсъям разьны мытшӧдъяс, кутшӧмъяс паныдасьлӧны демография юкӧнын, а сідзжӧ батьлун да мамлун юкӧнын»[10].

Россияса ӧткымын регионын Бать лунсӧ вӧлі вынсьӧдӧма оланпасӧн да пасйисны федеральнӧй тшупӧдын примиттӧдз на[11][12]. 2018 воын Канму Думалӧн семья, аньяс да челядь кузя комитетӧн веськӧдлысь Тамара Плетнёва вӧзйис лӧсьӧдны Россияын Бать лун гаж да пасйыны ода-кора тӧлысся бӧръя вежалунӧ[13][14][15][16]. Но тайӧ оланпас баласӧ эз примитны[17].

Коми Республикаын Бать лун пасйӧны йирым тӧлысь 30-ӧд лунӧ, гажсӧ вынсьӧдӧма Коми Республикаса Юралысьлӧн 2018 во йирым тӧлысь 17-ӧд лунся 80 №-а индӧдӧн[18].

2021 вося ода-кора тӧлысь 31-ӧд лунӧ Владимир Путинкӧд аддзысьлігӧн челядь инӧдъяс дорйысь Президентсянь уполномоченнӧй Анна Кузнецова висьталіс Батьяслӧн сӧвет удж йылысь да висьталіс Россияса регионъясын Бать лун пасйӧм йылысь[19]. 2021 вося сора тӧлысьын Анна Кузнецова висьталіс, мый Бать лунӧ тӧдчӧдасны челядьӧс быдтӧмын мужичӧйяслысь пай. Кузнецова пасйис, мый Бать лун лӧсьӧдӧм вылӧ корӧм пыр содӧ. Челядь дорйысь висьталiс, мый татшöм гаж лӧсьӧдӧмыс компенсируйтас батьлун тема вылö этша юӧрсӧ да лоас «семья доръян символöн»[20].

2021 вося сора тӧлысь помын Россияса удж министерство сетіс йӧзлы видлалӧм вылӧ Бать лун пасйӧм йылысь оланпас бала. Гаж нуӧдан кадпаснас бӧрйисны йирым тӧлысся коймӧд вежалун[21]. Министерстволӧн пресс-службаын гӧгӧрвоӧдісны, мый татшӧм вӧзйӧмыс воис Анна Кузнецовасянь, да ошкисны удж министерство. Кузнецова пасйис, мый ставроссияса тшупöдын Бать лун лöсьöдöм тöдчöдас мужичöйяслысь пайсӧ челядьöс быдтöмын да отсалас видзны семьяын традиционнöй донаторъяс[22].

2021 вося моз тӧлысьын Владимир Путин ошкис Россияын выль праздник — Бать лун — пыртӧм йылысь вӧзйӧм[23][24], а 2021 вося йирым тӧлысь 4-ӧд лунӧ кырымаліс колана Индӧд[6].

Пасъян лун

[вежны | Вежны кодировкаын]
Лун Страна Ӧшмӧс
рака тӧлысь 19-ӧд лун
(лӧсялӧ Вежа Иосиф лунлы) 		[25]
Лӧсялӧ
Вознесенньӧ лунлы 		[25]
ода-кора тӧлысь 5-ӧд лун [26]
ода-кора тӧлысь 8-ӧд лун [27]
ода-кора тӧлысся мӧд вежалун [25]
лӧддза-номъя тӧлысся медводдза вежалун [28]
лӧддза-номъя тӧлысся мӧд вежалун [29]
лӧддза-номъя тӧлысся коймӧд вежалун
[30][31][32]

[5]

лӧддза-номъя тӧлысь 19-ӧд лун [33]
лӧддза-номъя тӧлысь 21-ӧд лун
[25][34]
лӧддза-номъя тӧлысь 23-ӧд лун [35]
сора тӧлысся мӧд вежалун [36]
моз тӧлысь 8-ӧд лун [30]
моз тӧлысся мӧд вежалун [37]
кӧч тӧлысся медводдза вежалун
[25]
кӧч тӧлысся мӧд вежалун [38]
йирым тӧлысь 21-ӧд лун [39]
йирым тӧлысся медводдза вежалун [40]
йирым тӧлысся коймӧд вежалун [41]
вӧльгым тӧлысся мӧд вежалун
[42][43][25]
ӧшым тӧлысь 5-ӧд лун [25]
ӧшым тӧлысь 26-ӧд лун [44]

Пасъян традицияяс

[вежны | Вежны кодировкаын]

1910 воын Споканын медводдза Бать лун пасйигӧн семьяяс пыдди пуктісны батьясӧс, паськӧм вылас ӧшӧдісны роза увъяс — гӧрд рӧма налы, кодъяслӧн батьясыс ловъяӧсь на, еджыд рӧма налы, кодъяслӧн батьясыс кувсисны нин. Бать лун пасйигӧн пресвитерианскӧй да методистскӧй вичкоясысь пасторъяс лыддисны проповедьяс. Вашингтонса мэр да губернатор лэдзисны Бать лун кежлӧ прокламацияяс[45].

Ӧні Бать лун пасйӧны быд странаын аслыспӧлӧса. Шуам, Америкаын тшӧкыда козьналӧны батьяслы козинъяс да пикникасьӧны либӧ походасьӧны. Европаса мукӧд странаын, шуам, Италияын да Испанияын, Бать лун пасйӧны став семьяӧн торъя лунся сёянӧн либӧ рытъя сёянӧн[45]. Странаясын, кӧні праздникыс ёна паськаліс, ёна вузасьӧны тайӧ лунлы сиӧм быдсикас торйӧн[45][46][47].

Бать лун унджыкысьсӧ оз ло канму гажӧн, сӧмын сійӧ странаясын, кыдзи и Таиландын, сійӧс пасъян луныс лӧсялӧ мӧд канму гаж лункӧд. Но сы вöсна мый гажсö традиция серти пасйöны вежалунӧ, уна организация оз уджав тайö лунö[48].

2021 воын Бать лун медводдзаысь пасйисны Россияын. Гажлы сиӧм йӧзӧс юасьӧм кывкӧртӧдъяс серти, Россияса кык коймӧд пайыс (66%) тӧдісны, мый странаын чужис выль гаж, мый сійӧс кутасны пасйыны йирым тӧлысся коймӧд вежалунӧ. Респондентъяс пиысь джынйыс (49%) кӧсйисны локны гӧститны да пажнайтны став семьяӧн, 23% кӧсйисны «козьнавны батьыслы мыйкӧ, мый йылысь сійӧ важӧн нин мӧвпаліс»[49].

Видзӧдӧй тшӧтш

[вежны | Вежны кодировкаын]

Пасйӧдъяс

[вежны | Вежны кодировкаын]
  1. ↑ 15 октября — День отца 2023: как россияне поздравляют пап. Известия (14 йирым тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 24 ода-кора тӧлысь 2024.
  2. ↑ Владимир Емельяненко. День отца в России: История и традиции праздника. Российская газета (15 йирым тӧлысь 2023).
  3. ↑ 1 2 3 4 Meet Sonora Smart Dodd, the woman who started the tradition of Father's Day (англ.). The Economic Times (18 лӧддза-номъя тӧлысь 2017). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  4. ↑ Meet the American who founded Father's Day, Sonora Smart Dodd, daughter of Civil War veteran and devoted dad (англ.). Fox News Channel (16 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  5. ↑ 1 2 Goyal S. Father’s Day 2022: Know Date, History, Significance and Celebrations of this Special Day. Josh (16 йирым тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  6. ↑ 1 2 Указ Президента Российской Федерации от 04.10.2021 № 573 "О Дне отца". Официальное опубликование правовых актов (4 йирым тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  7. ↑ В России ввели новый праздник. РИА Новости (4 йирым тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 4 йирым тӧлысь 2021.
  8. ↑ В России станут отмечать День отца. РБК. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 4 йирым тӧлысь 2021.
  9. ↑ Путин подписал указ об учреждении Дня отца. Lenta. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 4 йирым тӧлысь 2021.
  10. ↑ Владимир Путин пообещал "подумать" ввести в России День отца. Российская газета (14 урасьӧм тӧлысь 2008). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 23 кӧч тӧлысь 2011.
  11. ↑ Закон Курской области от 29 апреля 2015 г. № 41-ЗКО "Об установлении Дня отца в Курской области". Гарант (справочно-правовая система). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 15 кӧч тӧлысь 2016.
  12. ↑ «Отцы со всей России мечтают переехать в Липецк – здесь их ценят». Немного светлее (21 урасьӧм тӧлысь 2013). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 27 урасьӧм тӧлысь 2023.
  13. ↑ Законопроект № 490992-7 «О Дне отца в Российской Федераци». Автоматизированная система обеспечения законодательной деятельности. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 25 лӧддза-номъя тӧлысь 2018.
  14. ↑ Андреев А. Плетнёва предложила отмечать День отца в России на федеральном уровне // Парламентская газета. — 19 лӧддза-номъя тӧлысь.
  15. ↑ В России предложили создать День отца. Интерфакс (19 лӧддза-номъя тӧлысь 2018). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 23 лӧддза-номъя тӧлысь 2018.
  16. ↑ Селезнёва М. В Госдуме предложили отмечать День отца. Life.ru (19 лӧддза-номъя тӧлысь 2018). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  17. ↑ Корзинкина С. Госдума отклонила законопроект о праздновании Дня отца в России. Известия (23 йирым тӧлысь 2018). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 4 йирым тӧлысь 2021.
  18. ↑ Указ Главы Республики Коми от 17 октября 2018 г. N 80 "Об установлении в Республике Коми Дня отца"
  19. ↑ Встреча с Уполномоченным по правам ребёнка Анной Кузнецовой. Президент России (31 ода-кора тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 30 вӧльгым тӧлысь 2021.
  20. ↑ Зарембо Д. Кузнецова рассказала о цели установления Дня отца в России. Известия (28 сора тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 4 йирым тӧлысь 2021.
  21. ↑ В России предложили установить День отца. ТАСС (27 сора тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 27 сора тӧлысь 2021.
  22. ↑ Кузнецова: всероссийский День отца будет способствовать сохранению традиционных ценностей. ТАСС. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 27 сора тӧлысь 2021.
  23. ↑ Путин поддержал идею учреждения в России Дня отца. Life.ru (25 моз тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 28 моз тӧлысь 2021. Архивируйтӧма 28 моз тӧлысь 2021.
  24. ↑ Владимир Путин поддержал предложение об учреждении в стране Дня отца. Единая Россия (25 моз тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 28 моз тӧлысь 2021.
  25. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Dunlap K. When do countries around the world celebrate Father’s Day? (англ.). News4JAX (18 ода-кора тӧлысь 2020). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  26. ↑ When is Father's Day in Denmark? (англ.). Research Maniacs (9 лӧддза-номъя тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  27. ↑ Did you know South Koreans do not celebrate Father's Day? (англ.). Stripes Korea (16 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  28. ↑ Fathers need love too (англ.). Zug4Youaccess-date=2023-09-22.
  29. ↑ When is Father's Day in Belgium? (англ.). Research Maniacs (9 лӧддза-номъя тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  30. ↑ 1 2 Jiang F. Father's Day in China (англ.). China Highlights (4 моз тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  31. ↑ Father’s Day 2024, 2025 and 2026 (англ.). Public Holidays Global. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  32. ↑ Порошенко подписал указ об установлении Дня отца. 112 Украина (18 ода-кора тӧлысь 2019). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 13 ода-кора тӧлысь 2021.
  33. ↑ Georgia joins global Father’s Day celebrations (англ.). Agenda.ge (19 лӧддза-номъя тӧлысь 2017). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  34. ↑ Father's Day in Egypt (англ.). Webplus.info. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  35. ↑ About Father's Day in Poland (англ.). There is a Day for That!. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  36. ↑ When is Father's Day in Uruguay? (англ.). Research Maniacs (9 лӧддза-номъя тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  37. ↑ About Father's Day (англ.). There is a Day for That!. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  38. ↑ When is Father's Day in Latvia? (англ.). Research Maniacs (9 лӧддза-номъя тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  39. ↑ В Беларуси учрежден новый праздник - День отца. Пресс-служба Президента Республики Беларусь (9 лӧддза-номъя тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 10 лӧддза-номъя тӧлысь 2022.
  40. ↑ Sadykova K. Father's Day — history and traditions (англ.). Luxtoday (9 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  41. ↑ Россияне впервые отметят День отца. Lenta. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023. Архивируйтӧма 17 йирым тӧлысь 2021.
  42. ↑ Праздники Финляндии. infoFinland.fi (13 сора тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  43. ↑ Fars dag (Father’s Day) (англ.). semiswede. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  44. ↑ Krasteva V. Father’s Day in Bulgaria (англ.). БНР Radio Bulgaria. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  45. ↑ 1 2 3 Combs S. Enjoy Father's Day? Meet the woman who spent 62 years campaigning for it (англ.). National Geographic (журнал) (16 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  46. ↑ Father's Day (англ.). Encyclopedia Britannica. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  47. ↑ Booth N. Global Father's Day celebrations - Celebration of Father’s Day around the world (англ.). Yorkshire Evening Post (12 лӧддза-номъя тӧлысь 2022). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  48. ↑ Father's Day (англ.). timeanddate. Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.
  49. ↑ День отца — 2021. ВЦИОМ (14 йирым тӧлысь 2021). Шыӧдчан кадпас: 22 кӧч тӧлысь 2023.

Литература

[вежны | Вежны кодировкаын]
Босьтӧма "https://kv.ruwiki.ru/w/index.php?title=Бать_лун&oldid=279510"-ысь