Абъячой
| Абъячой Объячево | |
| Му: | Рочму |
| Статус: | сикт |
| республика: | Коми республика |
| район: | Луздор район |
| Инлыдпасъяс: | Координаты: пропущена долгота Координаты: пропущена широта |
| Официал кыв | коми, роч |
| Олысьяс | 8038 морт (2021) |
| Час кытш: | UTC+3 |
| Телефон код: | +7 821 33 |
| Пошта индӧс: | 168130 |
| Автомобиль код: | 11, 111 |
Абъячой (рочӧн Объячево) – Коми Республикаса сикт, Луздор районса юрсикт да Абъячой сикт овмӧдчӧминса шӧрсикт
Ним артмӧм
Фольклор
География
Абъячой сиктын эм татшӧм юкӧнъяс: 1. Беляевчи. 2. Высӧгӧр. 3. Дунай. 4. Загарчи. 5. Шишкинпон. 6. Керӧс. 7. Кулига. 8. Лукинчи. 9. Манастыр. 10. Мельнича. 11. Оброчнӧӥ. 12. Пожмадор. 13. Ручпозъя. 14. Сикт шӧр. 15. Тыдор. 16. Увпом.
История
Абъячой - Луздор районын медваж овмӧдчӧминъясысь ӧти. Документъясын медводдзаысь сійӧс пасйӧма да сійӧс опишитӧма 1620 воын. Сэки сиктыс артмис Абъячой погостысь, кӧні вӧлі Илля Пророклӧн вичко да 43 ичӧтик грезд да пӧчинок. Ставнас 64 олан да 9 овтӧм картаув. Погост бердын вӧлі кыпӧдӧма башняа изкар. Ӧтиладорсянь кывтіс Луз ю, куимладорсянь - джуджыд кырӧмъяс да нюръяс. Луз юӧ дорӧ вӧлі кодйӧма му увті ветланін, 1620 во кежлӧ вӧлі тырӧма. Изкарас лэптӧма Вежа Николай нима пу вичко да ӧружьеа амбар. Чайтӧны, изкарсӧ вӧлі стрӧитӧма XV нэм помын, 1645 во кежлӧ изкарыс сісьмис, да коли "сӧмын местаыс".
1808 воын кыпӧдісны изйысь вичко. XIX нэмся медводдза джынйын Абъячойын вӧлі восьтӧма Луздорын медводдза школа. 1841 воын сэні велӧдчис 12 морт. 1852 воын вичкобердса школа местаас воссис сиктса училище. 1855 воын тані велӧдчис 50 зон да 10 ныв. Косму - ода-кора да йирым тӧлысьясӧ велӧдчысьяс школаӧ ветлісны лёка, сы вӧсна мый уна вӧлі горт дорын уджыс. Сідзжӧ кӧдзыдъяс эз сетны челядьлы мунны школаӧ - эз быдӧнлӧн вӧв шоныд паськӧмыс. 1873 воын воссис земскӧй училище. 1900 воын училище бердын восьтісны библиотека. 1904 воын стрӧитісны выль школа.
Абъячойсаяс вӧдитісны му (кӧдзисны сю, ид; XIX нэмся 40-ӧд вояссянь кутісны пуктыны картупель), видзисны скӧт (XIX нэм помын пӧшти быд овмӧсын вӧлі 1-2 вӧв, 3-4 мӧс, 10 гӧгӧр ыж, мукӧдъяс видзисны порсьясӧс). Мукӧд районъяс дорысь, тані этшаджык вӧралісны да чери кыйисны. Ёнджыкасӧ вӧчлісны Вяткаысь тӧвар вайысь купечьяслы баркаяс да баркасъяс, кылӧдісны суднояссӧ Луз ю вывті, дасьтісны вӧр.
1930 воясӧ Абъячойын уджалісны районса учреждениеяс, больнича, пинь бурдӧдан кабинет, ичӧт школа, колхозса том йӧзлӧн школа, агропункт, ветеринарнӧй пункт, нарсудлӧн камера, ӧтув му вӧдитан котыр, сельзхозартель, сельхозкоммуна, пароходъяслы сувтланін, ньӧбасьысьяслӧн котыр, кредитнӧй котыр, вӧралысьяслӧн котыр, лесторглӧн заготпункт, госспирт лавка, йӧзлы отсӧг сетан крестьяна комитет. Ичӧт школаяс сідзжӧ вӧлісны Загарья да Тыдор грездъясын.
1967 вося вӧльгым тӧлысь 3-ӧд лунӧ Луздор районса Абъячой сиктын кыпыда восьтісны И. А. Яборов нима Луздор районса краеведческӧй музей[1].
2016 вося ӧшым тӧлысь 29-ӧд лунӧ восьтӧма 220 морт вылӧ челядь видзанін[2].
Медводдза овъяс
Медводдзаяс лыдын (1620 воын) пасйӧма татшӧм овъяс: Панев, Калинин, Лихачёв, Шулепов, Паюсов, Губин. XVIII нэм помын олысьяс костын унджыкыслӧн овъясыс вӧліны: Туголуков, Лошкин, Елин, Панев, Иевлев, Шулепов, Оботуров, Леканов, Брагин, Беляев, Паюсов, Стрекалов.
Культура
Абъячойын уджалӧ Культура керка, И.А. Яборов нима Луздор районса краеведческӧй музей, В.В. Юхнин нима районса шӧр библиотека, челядьлы библиотека, эм йӧзкостса театр, шылада школа.
Велӧдӧм
Абъячойса шӧр школа уджалӧ 1852 восянь. Директорыс - Масальцев Вячеслав Михайлович. 2016 вося кӧч тӧлысь кежлӧ школаын вӧлі велӧдчӧ 1027 морт, уджалӧ 100 велӧдысь. Велӧдан уджсӧ нуӧдӧны 7 керкаын.
Нималана йӧз
==Леканов Василий Дмитриевич (1918—1989) — коми гижысь, драматург, актёр, режиссёр.Чужӧма Вӧлӧгда губерняысь Усть-Сысольск уездса Абъячой сиктын 1918 вося рака тӧлысь 13-ӧд лунӧ. Петкӧдчӧма театральнӧй самодеятельносьтын, а сэсся пырӧма велӧдчыны Коми республикаса Драма театр бердса студияӧ.
==Елизавета Васильевна чужӧма Абъячой сиктын 1918 воын. 1939 воын велӧдчис Сыктыывкарын, Коми педагогическӧй университетын, коми кыв да литература велӧдысь вылӧ. 1978 воын нуӧдӧма фольклорнӧй коллектив «Лизавета», сэнi сьылiсны коми сьыланкывъяс, петкӧдлicны важ коми обрядъяс. 2003 воын сылӧн петic авторскӧй сборник «Эзысь тылӧс».
==Вера Латышева чужӧма 1933-ӧд вося йирым тӧлысь 22-ӧд лун Коми Республикаын Луздор районса Абъячой сиктын. 1956-ӧд воын помалӧма М.В. Ломоносов нима Москваса канму университетысь филология факультет. 1956–1971-ӧд воясӧ уджалӧма СССР-са наукаяс академиялӧн Коми филиалын кыв да литература юкӧнын медводз старшӧй лаборантӧн.
Тӧдчана эмторъяс
Абъячойын тӧдчанаторъясӧн лоӧны:
- минеральнӧй сола ва ӧшмӧс;
- вежа ва ӧшмӧс;
- мича ты;
- ты дорса шойччанін: пуысь вӧчӧм бӧлбанъяс, лабичьяс.
- "Абъячойлы 500 во" казьтылан пас;
- Айму вӧсна Ыджыд тышын усьӧмаяслы памятник;
- сикт шӧрас парк;
- Вежа Сергий Радонежскӧй нима пу вичко;
- Вежа Николай нима изйысь важ вичко, кӧні ӧні меститчӧ библиотека.
Тӧдчана инъяс
И.Я.Яборов нима Луздор районса краеведческӧй музей
[[Файл:Местечко "Минеральный соляной источник".jpg|thumb|Минеральнӧй сола ва ӧшмӧс </gallery> Файл:Стела "500 лет с. Объячево".jpg|Стела "500 лет с. Объячево"
Ӧтуввез
Ӧшмӧсъяс
- Атлас Республики Коми. – Москва, 2000.
- Жеребцов И.Л. Где ты живешь: Населенные пункты Республики Коми. Историко-демографический справочник. – Сыктывкар, 2000.
- История Коми с древнейших времен до конца XX века: В 2-х т. / Под общей редакцией А.Ф. Сметанина. – Сыктывкар, 2004.
- Республика Коми: Энциклопедия. – Сыктывкар, 1997-2000. – Т. 1-3.
|
Тайӧ гижӧдыс помавтӧм на. Тэ верман ачыд сійӧс веськӧдны да содтыны. Тайӧ пасйӧдсӧ колӧ гижны стӧчджыка. |