Пекнича

Видлалӧм гижӧд

Афродита статуялӧн римскӧй копияысь фрагмент; Муслун ен, кодкӧд йитчӧма уна кывйын тайӧ лун нимыс

Пекнича — вежонын четверг да субӧта костса лун.
8601 ISO войтыркостса стандарт серти, пекнича — вежонын витӧд лун, кӧть мукӧд традиция серти лоӧ квайтӧдӧн.

Этимология да лунпасын ин

«Распятие Христово» — христианалӧн пекничаса виддзын медшӧр лоӧмтор, (Рафаэль Санти, 1502—1503 вояс)

Коми кывйын тайӧ вежон лунлысь пекнича нимсӧ босьтӧма веськыда роч кывйысь.

Унджык славян кывъясын, на лыдын и роч кывйын, пекнича нимыс артмӧма «пять» лыдакывйысь, сы вӧсна мый пекнича лыддьысис вежонын витӧд лунӧн (вӧскресенньӧ бӧрын): беларус — пятніца, болгар — петък, чех — pátek, поляк — piątek, серб — петак, хорват — petak, словен — petek, словак — piatok, украина — п’ятниця. маддяр кывйын péntek кыв босьтӧма славян кывъясысь. Мукӧд финн-йӧгра кывъяс тшӧтш заимствуйтісны роч кывйысь: карел piätinččä, комиӧн пекнича, мокша пяденця.

Иудейскӧй да христианскӧй религиознӧй традицияясын да странаясын, кӧні найӧ пыді вужъясьӧмаӧсь, пекнича водзӧ кольӧ квайтӧд лунӧн. Португал кывйын вӧдитчӧны sexta-feira кывйӧн - «литургическӧй вежонлӧн квайтӧд лун», мый артмӧма католическӧй латинь нимсянь feria VI, мыйӧн вӧдитчӧны религиознӧй текстъясын, кӧні оз позь вӧлі казьтывны языческӧй енъяслысь нимъяссӧ. Кыдзи «Квайтӧд лун» пекнича тӧдса квакеръяс пӧвстын, кодъяс ӧтдортчӧны традиционнӧй языческӧй нимъясысь.

Саудовскӧй Аравияын да Иранын, а сідзжӧ уна мукӧд ислам странаын вежон заводитчӧ субӧтаӧ да помасьӧ пекничаӧ.

Важ римляналӧн пекничаыс вӧлі сиӧма Венералы (грек кывйысь калька — Афродитес хемера). Тайӧ традициясӧ босьтісны и важ германскӧй племенаяс, ӧтлаӧдісны Венерасӧ асланыс Фрейя енкӧд. Пекничалӧн Friday англи нимыс артмӧма важ англи Frīġedæġ кывйысь, мый вежӧртӧ «Фриггалӧн лун» скандинав мифологияса Фригга енлӧн ним серти (важ исл. Frigg — муса), Один енлӧн гӧтыр, муслун, гӧтрасьӧм да кага чужтӧм ен. Фрейя нимсянь артмӧмаӧсь пекнича нимъясыс мукӧд германскӧй кывъясын: Freitag ӧнія немеч кывйын, Vrijdag нидерланд кывйын, frjá-dagr важ исланд кывйын. Кывлӧн ӧнія формаыс швед, норвег да дан кывъясын — fredag.

Унджык роман кывъясын нимыс артмӧма dies Veneris латин кывйысь, «Венералӧн лун»: vendredi франсуз, venerdì итальян, viernes испан, divendres каталан, vennari корсикан, vineri румын. Тайӧ тыдовтчӧ тшӧтш валлийскӧй кывйын dydd Gwener.

Пекничалӧн грек нимыс — Παρασκευή — артмӧма παρασκευάζω «лӧсьӧдны, дасьтыны» кадакывсянь. Сійӧ петкӧдлӧ праздник сяма субӧта да вежалун кежлӧ дасьтысьӧм. პარასკევი (параскеви) грузин кыв заимствуйтӧма грек кывйысь.

Христианскӧй традиция серти пекнича — Мездысьлысь крест вылын мучитчӧм казьтылан видзалан лун, такӧд йитчӧмаӧсь нимъясыс европаса мукӧд кывъясын: ирланд Dé hAoine, гэльск. Di-Haoine да исландса föstudagur «видзалан лун».

Важ еврей кывйын и ӧнія ивритын пекнича шусьӧ יום שישי Yom Shishi «квайтӧд лун», сы вӧсна мый вежонлӧн медводдза луныс - вӧскресенньӧ.

Араб кыв вылын «пекнича» — «Jum’a-tul-Mubarak», артмӧма «аль-джума» (мусульманскӧй юрбитӧмлӧн) нимысь. Казах (жұма), башкир (йома) да тотара (җомга) кывъяс заимствуйтӧмаӧсь араб кывйысь.

Индияса унджык кывъясын пекнича — Шукравар, нимтӧма Шукра енлӧн ним серти, тадзи жӧ нимтӧны и Венера планетасӧ санскритын.

«Пекнича» япон кывсянь веськыда вуджӧдӧмӧн лоӧ — «зарни лун» (япон 金曜日 кинъё:би). Кыдзи и вежонын мукӧд лун ним, тайӧ нимыс артмӧма «сизим кодзулысь» (япон 七曜 ситиё:) ӧти — Венера (япон 金星 кинсэй, «Венера планета», букв. «зарни планета») да 曜日 ё: би — «вежон лун».

Ыстӧгъяс