Емва

Видлалӧм гижӧд

Кар
Емва
комиӧн Емва
Канпас
62°35′ с. ш. 50°51′ в. д.
Страна	Россия
РФ-са субъект	Коми Республика
Муниципальнӧй кытш	Княжпогост
Кар овмӧдчӧмин	Емва
История да география
Лӧсьӧдӧма	1930 воын
Воддза нимъяс	Княжпогост, Железнодорожный
Кар	1985 восянь
Час кытш	UTC+3:00
Йӧз
Олысь лыд	▼10 994 чел. (2021)
Катойконим	емваса, емвасаяс
Официал кыв	Коми кыв и Роч кыв
Лыдпаса идентификаторъяс
Телефон код	+7 82139
Пошта индексъяс	169200—169203
ОКАТО код	87208501000
ОКТМО код	87608101001
mrk11.ru/page/poseleniya.gp_emva1/
Емва Москва

Емва (рочӧн Емва) — Коми Республикаын кар, Княжпогост муниципальнӧй кытшлӧн административнӧй шӧрин, Емва кар овмӧдчӧминса административнӧй шӧрин.

«Монокаръяслысь лыддьӧг вынсьӧдӧм йылысь» Россия Федерацияса Веськӧдлан котырлӧн 2014 во сора тӧлысь 29-ӧд лунся 1398-р №-а тшӧктӧдӧн пыртӧма «Россия Федерацияса ӧти нырвизя муниципальнӧй юкӧнъяс (монокаръяс), кӧні вермас сьӧктаммыны социально-экономическӧй олӧмыс» категорияӧ.

Ним артмӧм

Карыслӧн нимыс артмӧма Емва ю нимсянь. Сійӧ артмӧма кык кывйысь: ханты еменге — «вежа» и коми ва — «ва, ю».

География

Емва кар лоӧ Княжпогост муниципальнӧй кытшса административнӧй шӧринӧн да пукалӧ Емва юлӧн шуйга берегын, Сыктывкарӧдз 122 км. Медматысса кӧрт туй станция — Княжпогост (Войвыв кӧрт туй) сулалӧ кар шӧрын. Ассьыс нимсӧ станцияыс босьтіс Княжпогост сикт ним серти, коді сулалӧ Емва ю мӧдар берегын, карлы воча.

Карыс артмӧма шӧринысь да карбердса микрорайонъясысь — Ачим, Выль, Войвыв, 20-ӧд да 21-ӧд микрорайонъясысь, кодъяслысь нимсӧ сетӧма ГУЛАГ-са лагеръяслӧн нумеръяс серти. Княжпогостӧс вель тшӧкыда казьтывлӧны А. И. Солженицын «Архипелаг ГУЛАГ» да Т. В. Петкевич «Жизнь — сапожок непарный» гижӧдъясын.

Карыс нюжалӧма кӧрт туй пӧлӧн 10 километр кузьта. Кӧрт туй пӧлӧн мунӧ автомашина туй.

Ывласям

Ыласямыс шӧркодь континентальнӧй. Ёнакодь зэрӧ-лымъялӧ. Тӧвъясыс кӧдзыдӧсь да кузьӧсь, гожӧмъясыс дженьыдӧсь.

Ывласям Емвалӧн

Петкӧдлас	Тӧвшӧр тӧлысь	Урасьӧм тӧлысь	Рака тӧлысь	Косму тӧлысь	Ода-кора тӧлысь	Лӧддза-номъя тӧлысь	Сора тӧлысь	Моз тӧлысь	Кӧч тӧлысь	Йирым тӧлысь	Вӧльгым тӧлысь	Ӧшым тӧлысь	Во
Шӧркодь максимум, °C	−12,7	−10,2	−2	5,7	12,9	19,7	22,5	18,8	11,5	2,8	−4,3	−9,3	4,6
Шӧркодь температура, °C	−16,9	−14,4	−6,9	0,6	7,4	13,9	17,0	13,9	7,8	0,3	−7,2	−12,8	0,2
Шӧркодь минимум, °C	−21	−18,6	−11,7	−4,4	2,0	8,2	11,6	9,0	4,2	−2,1	−10,1	−16,3	−4
Енэжва норма, мм	35	27	27	34	44	62	70	66	57	61	50	42	575
Источник: Ывласям Емваын

История

Емва артмис 1930 воын Войвывса кӧрт туй вӧчигӧн кыдз Княжпогост посёлок Емва юлӧн шуйга берег вылын, веськыд берегын важся Княжпогост (либӧ мӧд ногӧн — Виз) сиктлы паныд (медводдзаысь казьтывсьӧ 1490 воын, Емва ю вылын медся важ овмӧдчӧминъясысь ӧти; уна туялысь серти, тані вӧлӧма Емваса ӧксыяслӧн резиденцияыс).

1939-41 воясын посёлок дорын стрӧитісны Войвыв кӧрт туйлӧн «Коноша — Вӧркута» линия.

1942 воын воссис Княжпогост станция, посёлоксӧ вӧлі нимтӧма Железнодорожный. 1985 воӧдз шусис Железнодорожный посёлокӧн.

1941 вося рака тӧлысь 17-ӧд лунсянь — уджалысьяслӧн кар кодь посёлок, 1985 вося моз тӧлысь 2-ӧд лунсянь — Емва кар.

Йӧз

Олысь лыд

1959	1970	1979	1989	1996	1998
13 706	↘13 529	↗15 936	↗18 782	↘17 900	↘17 200
2000	2001	2002	2005	2006	2007
↘16 600	↘16 400	↗16 739	↘15 800	↘15 300	↘15 100
2008	2009	2010	2011	2012	2013
↘14 800	↘14 546	↗14 570	↗14 600	↘14 133	↘13 855
2014	2015	2016	2017	2018	2019
↘13 625	↘13 405	↘13 180	↘12 906	↘12 630	↘12 452
2020	2021
↘12 379	↘10 994

5000

10 000

15 000

20 000

1959

1998

2006

2011

2016

2021

2020 вося Россияын став олысьясӧс гижалӧм мыччӧдъяс серти, 2021 вося йирым тӧлысь 1 лун кежлӧ олысь лыд серти карыс вӧлі 884-ӧд местын Россия Федерацияса 1118 карысь.

Экономика

• «Завод ДВП» ИКК
• «Боксит Тимана» ВАК
• «Автодор» ИКК
• «Транснефть-север» АК

Культура

Емваын эм Княжпогост районса культура керка да Войтырсикас культураяс шӧрин.

Велӧдӧм

Емваын эм кык шӧр школа, челядьлы садъяс да содтӧд тӧдӧмлун сетан школа.

Нималана йӧз

• Микова Галина Аркадьевна (1949) — коми актриса, Россияса нимӧдана артистка

Тӧдчана эмторъяс

• «Некодӧс абу вунӧдӧма» скульптура паметник;
• Сӧветскӧй Союзса Герой Н. Ф. Гущинлы бюст;
• «Присяга» скульптура;
• Репрессия улӧ веськалӧмаяслы мемориал;
• Княжпогост районса историко-краеведческӧй музей.

Литература

• Атлас Республики Коми. — Москва, 2000.
• Жеребцов И. Л. Где ты живешь: Населенные пункты Республики Коми. Историко-демографический справочник. — Сыктывкар, 2000.
• История Коми с древнейших времен до конца XX века: В 2-х т. / Под общей редакцией А. Ф. Сметанина. — Сыктывкар, 2004.
• Республика Коми: Административно-территориальное деление на 1 августа 1992 г. Издание пятое. — Сыктывкар, 1992.
• Республика Коми: Энциклопедия. — Сыктывкар, 1997—2000. — Т. 1-3.

Пасйӧдъяс