Пустыняӧ пӧртчӧм да косдыркӧд тыш нуӧдан ставмирса лун

Пустыняӧ пӧртчӧм да косдыркӧд тыш нуӧдан ставмирса лун
Пустыняӧ пӧртчӧм да косдыркӧд тыш нуӧдан ставмирса лун
	; Арал саридз
Сикас	Экология
Вежӧртас	кыскыны йӧзлысь вниманиесӧ пустыняӧ пӧртчӧм да косдыр мытшӧдъяс вылӧ
Вынсьӧдӧма	1995 вося тӧвшӧр тӧлысь 30-ӧд лун
Кадпас	лӧддза-номъя тӧлысь 17-ӧд лун
Йитчӧма	пустыняӧ пӧртчӧмкӧд тыш нуӧдӧм кузя ООН-лысь конвенция примитӧмсянь во тырӧм

Пустыняӧ пӧртчӧм да косдыркӧд тыш нуӧдан ставмирса лун ( ООН-лӧн официал кывъяс вылын: англичан World Day to Combat Desertification and Drought, араб اليوم العالمي لمكافحة التصحر والجفاف, испан Día Mundial de Lucha contra la Desertificación y la Sequía, китай 防治荒漠化和干旱世界日, франсуз Journée mondiale de la lutte contre la désertification et la sécheresse ) — пасйӧны лӧддза-номъя тӧлысь 17-ӧд лунӧ 1995 восянь. Вынсьӧдӧма ООН-са Генеральнӧй Ассамблеялӧн 49-ӧд сессия вылын (1995 во тӧвшӧр тӧлысь 30-ӧд лунся A/RES/49/115 №-а Резолюция). Тайӧ ставмирса лунлысь кадпассӧ вӧлі бӧрйӧма, медым пасйыны пустыняӧ пӧртчӧмкӧд тыш нуӧдӧм кузя конвенция примитӧмсянь во тырӧмсӧ.

История

ООН-са Генеральнӧй секретар 2006 воын тайӧ лунлы сиӧм посланиеын пасйис:

Пустыняӧ пӧртчӧм - кос, джынвыйӧ косьмӧм да джынвыйӧ васӧд кос районъясын муяслӧн биологическӧй продуктивность воштӧм - тайӧ медся ыджыд грӧзъясысь ӧти, мыйӧн паныдасьӧ морт рӧд. Тайӧ - глобальнӧй мытшӧд, сійӧ инмӧ став мирын олысь йӧзлӧн витӧд юкӧныслы 100 сайӧ странаын^[1].

— Кофи Аннан

ООН-лӧн мыччӧдъяс серти Мушарлӧн нёльӧд юкӧныс сулалӧ пустыняӧ да овтӧминӧ пӧрӧм грӧз улын. Тайӧ грӧзитӧ матӧ 1 миллиард морт олӧмлы 100 сайӧ странаын. Пустыняӧ пӧртчӧм лоӧ экология миграциялы помкаӧн, кор кос районъясын олысьяс зільӧны вуджны вынаджык муяса районъясӧ. 2010 воын экология мигрантъяслӧн лыдыс вӧлі 24 миллион морт; экспертъяслӧн чайтӧм серти, 2050 во кежлӧ налӧн лыдыс вермас содны 200 миллионӧдз, мый лоӧ Мушар вылын олысьясысь 75%^[2].

2010 вося тӧвшӧр тӧлысьсянь 2020 вося ӧшым тӧлысьӧдз Объединённӧй Нацияяс Организациялӧн Генеральнӧй Ассамблея шуис ООН-лӧн Дас воӧн, мый сиӧма Пустыняӧ пӧртчӧм да косдыркӧд тышлы. Сылӧн мог - нуӧдны кос муяс видзӧм кузя мероприятиеяс (2007 вося 62/195 резолюция)^[3].

Муясӧс пӧрӧны лоӧны пустыняӧн найӧс абу колана ногӧн киськалӧм, вына муясӧн муясӧн вывтіасьӧм да ӧти инын скӧт видзӧм понда. Медым видзчысьны муяс бырӧмысь, садитӧны вӧр полосаяс, нуӧдӧны мусӧ ёнмӧдан мероприятиеяс, вештӧны кос поводдялысь колясъяссӧ^[4].

2024 во кежлӧ пустыняӧ пӧртчӧмлы паныд тыш нуӧдӧм кузя конвенциясӧ абу помӧдз лӧсьӧдӧма.

Статистика

Пустыняӧ пӧртчӧмыс грӧзитӧ 1 миллиардысь унджык мортлӧн дзоньвидзалунлы да кынӧмпӧт перйӧмлы.
2005 вося лыдпасъяс серти, быд во пустыняӧ пӧртчӧм да кос поводдя вӧсна вошӧ видз-му овмӧс прӧдукцияыс США-са 40 миллиардысь унджык доллар дон вылӧ.

«Пустыня да пустыняӧ пӧртчӧм войтыркостса во». Казахстанса почта марка. 2006 во

Пасйӧдъяс

↑ Послание бывшего Генерального секретаря Кофи Аннана по поводу Всемирного дня борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.). ООН (17 лӧддза-номъя тӧлысь 2006). Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.
↑ Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой. Справка (неопр.). РИА Новости (17 лӧддза-номъя тӧлысь 2010). Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.
↑ Опустынивание (неопр.). Экология. Справочник. Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.
↑ Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.). ТАСС (16 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.

Ыстӧгъяс

[1] Послание бывшего Генерального секретаря Кофи Аннана по поводу Всемирного дня борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.). ООН (17 лӧддза-номъя тӧлысь 2006). Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.

[2] Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой. Справка (неопр.). РИА Новости (17 лӧддза-номъя тӧлысь 2010). Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.

[3] Опустынивание (неопр.). Экология. Справочник. Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.

[4] Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.). ТАСС (16 лӧддза-номъя тӧлысь 2023). Дата обращения: 6 рака тӧлысь 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]